در فرآیند ذخیره خون بندناف، در زمان زایمان، خون بندناف جنین جمع‌آوری شده و در بانک خون بندناف ذخیره می‌شود. خون بندناف مایعی است که پس از قطع شدن بندناف، در آن باقی می‌ماند. جفت، که از طریق بندناف به جنین متصل است در رحم رشد کرده و به جنین غذا و اکسیژن می‌رساند. بندناف، مدت کوتاهی پس از تولد می‌افتد.
خون بندناف سرشار از سلولهای بنیادی است. این سلول‌ها به درمان بسیاری از بیماری‌های تهدیدکننده کمک می‌کنند و بنابراین بسیار ارزشمند هستند. سلولهای بنیادی در اکثر افراد سالم به صورت طبیعی تولید می‌شوند. اما برخی افراد به دلیل بیماری یا وضعیت خاصی که دارند، قادر به تولید مقدار کافی سلولهای بنیادی سالم نیستند. سلولهای بنیادی خون بندناف می‌توانند برای این افراد نجات‌بخش باشند. بانکهای خون بندناف برای جمع‌آوری و ذخیره این سلولهای بنیادی، به وجود آمدند. از سلولهای بنیادی خون بندناف برای پیوند به افراد بیمار یا برای تحقیقات پزشکی استفاده می‌شود.
ذخیره خون بندناف کاملا اختیاری است. برخی افراد تصمیم میگیرند خون بندناف نوزاد خود را جمع‌آوری و ذخیره کنند و برخی دیگر این کار را نمی‌کنند. اگر خون بندناف نوزاد خود را اهدا یا ذخیره نکنید، همراه با جفت دور ریخته می‌شود. پزشک شما معمولا در طول ویزیت قبل از زایمان، اطلاعاتی در مورد بانک خون بندناف ارائه می‌دهد.
خون بندناف چیست؟
خون بندناف خونی است که پس از زایمان در داخل بندناف جنین باقی می‌ماند. این خون شبیه خون معمولی است و حاوی گلبول‌های قرمز و سفید، پلاکت و پلاسما می‌باشد. علاوه بر این، حاوی نوع خاصی از سلولهای بنیادی موجود در مغزاستخوان است که می‌توانند به تقویت سیستم ایمنی کمک کنند. این سلول‌ها منحصر به فرد هستند و قادرند به انواع مختلف سلولهای خونی تبدیل شوند. در واقع چیزی که این سلول‌ها را ارزشمند می‌کند، توانایی آن‌ها در تبدیل شدن به سلولهای دیگر است. سلولهای بنیادی به درمان چندین بیماری مانند لوسمی، اختلالات ژنتیکی، بیماری‌های سیستم ایمنی و بسیاری موارد دیگر کمک می‌کنند. محققان دریافتند که خون بندناف می‌تواند در درمان ۸۰ بیماری موثر واقع شود.
خون بندناف برای چه مواردی استفاده می‌شود؟
خون بندناف حاوی سلولهای بنیادی است که به طور بالقوه می‌توانند زندگی فرد را نجات دهند. مثلا افرادی که به پیوند سلولهای بنیادی نیاز دارند، از این خون می‌توانند استفاده کنند. هنگامی سلولهای بنیادی پیوندی، به ساخت سلولهای جدید و سالم کمک می‌کند. پیوند سلولهای بنیادی به افرادی که درگیر موارد زیر هستند کمک می‌کند:
- سرطان‌هایی مانند لوسمی و لنفوم
- بیماری‌های مغزاستخوان که نیاز به پیوند دارند
- کم‌خونی مانند بیماری سلول داسی شکل
- برخی اختلالات سیستم ایمنی بدن
محققان در حال مطالعه هستند تا دریابند که چگونه می‌توان از خون بندناف در درمان سایر بیماری‌های تهدیدکننده مانند پارکینسون و دیابت استفاده کرد.
اهداکننده مناسب خون بندناف چگونه تعیین می‌شود؟
بانکهای خون بندناف، خون دریافتی را تجزیه و تحلیل کرده و ویژگ‌های آن را ثبت می‌کنند. خون و سلولهای هر فرد ویژگی‌های خاص خود را دارند. برای اینکه سلولهای بنیادی بتوانند یک بیماری را درمان کنند، باید ویژگی‌های سلولهای بنیادی اهداکننده و دریافت‌کننده، مطابقت داشته باشند و ویژگی‌های آن‌ها مشابه باشند. هنگامی که سلولهای بنیادی از اهداکننده واجد شرایط دریافت شوند، می‌توانند به سیستم ایمنی فرد بیمار در مبارزه با بیماری‌ها کمک کند.
انواع بانک خون بندناف
دو نوع بانک خون بندناف وجود دارد: بانک عمومی خون بندناف و بانک خصوصی خون بندناف (یا خانوادگی). این دو نوع از چند جهت با یکدیگر متفاوت هستند.
بانک عمومی خون بندناف
بانکهای عمومی مراکز اهدایی بزرگی هستند که شما در آن خون بندناف نوزادتان را اهدا می‌کنید تا بتوان از آن برای نجات جان یک غریبه استفاده کرد. اکثر پزشکان افراد را تشویق می‌کنند که خون بندناف را به یک بانک عمومی اهدا کنند زیرا بدون اینکه خطری برای فرد داشته باشد، به دیگران کمک می‌کند. سالانه هزاران نفر به دنبال اهداکننده سلولهای بنیادی هستند. سلولهای بنیادی ذخیره‌شده در بانکهای دولتی می‌توانند توسط هر کسی که با آن مطابقت داشته باشد استفاده شوند.
برخی از جزئیات در مورد بانکهای عمومی خون بندناف عبارتند از:
- اگر بیمارستان شما برای جمع‌آوری خون بندناف آموزش دیده باشد و با بانک عمومی خون بندناف کار کند، این کار رایگان است.
- خون بندناف به فردی که به آن نیاز دارد یا برای تحقیقات پزشکی اهدا می‌شود.
- این خون به طور ناشناس ثبت می‌شود. هیچ کس نمی‌داند که خون بندناف از جنین شماست.
- لازم است که افراد اهداکننده واجد شرایط خاصی باشند.
بانک خصوصی خون بندناف
شما می‌توانید خون بندناف نوزاد خود را در یک بانک خون خصوصی ذخیره کنید که فقط خانواده خودتان از آن استفاده کنند. بانکهای خون خصوصی برای خانواده‌هایی با سابقه بیماری‌هایی که با سلولهای بنیادی قابل درمان هستند، مفید است. همچنین اگر در حال حاضر یکی از اعضای خانواده شما به پیوند سلولهای بنیادی نیاز دارد، این کار برای او سودمند خواهد بود.
سایر جزئیات در مورد بانکهای خون بندناف خصوصی عبارتند از:
- هزینه جمع‌آوری اولیه و سپس هزینه‌های ذخیره‌سازی سالانه برعهده شما خواهد بود.
- شما صاحب خون بندناف خود هستید. فقط خانواده شما می‌توانند از آن استفاده کنند.
- احتمال نیاز به استفاده از خون بندناف بسیار کم است. در واقع، کودک شما معمولا نمی‌تواند از خون بندناف خودش استفاده کند.
برخی از افراد تصور می‌کنند که ذخیره‌سازی خصوصی خون بندناف، در صورت بیمارشدن فرزندشان، از او محافظت می‌کند. متاسفانه معمولا اینطور نیست. احتمال اینکه فرزند شما بتواند از خون بندناف خودش استفاده کند بسیار کم است. توصیه پزشکان برای ذخیره‌سازی خون بندناف معمولا در مواردی است که در خانواده فرزند دیگری که به یک بیماری خاص مبتلا است وجود داشته باشد و از این سلولهای بنیادی بهره‌مند شود.
چه زمانی باید در مورد ذخیره کردن خون بندناف تصمیم بگیریم؟
این زمان‌بندی در هر بیمارستانی متفاوت است، اما باید قبل از هفته 34 بارداری تصمیم بگیرید. همه بیمارستان‌ها کیتهای جمع‌آوری خون بندناف را ندارند و برخی از بانکهای خون بندناف باید هر بار کیت‌ها را به بیمارستان ارسال کنند. همچنین قبل از جمع‌آوری خون، یک فرم رضایت‌نامه پر می‌کنید و به چندین سوال در مورد سابقه سلامتی خود پاسخ می‌دهید. علاوه بر این، بانکهای خصوصی از شما می‌خواهند که هزینه جمع‌آوری را قبل از تولد نوزادتان پرداخت کنید.
خون بندناف چگونه جمع‌آوری می‌شود؟
اگر تصمیم دارید خون بندناف نوزادتان را ذخیره کنید، پزشک بلافاصله پس از بستن و بریدن بندناف، آن را جمع آوری می‌کند. برای خارج کردن خون، یک سوزن به بندناف وارد می‌شود و سپس خون در یک کیسه جمع‌آوری قرار می‌گیرد. فرآیند جمع‌آوری خون بندناف، هم برای شما و هم برای جنین بی‌ضرر و بی‌خطر است و کل فرآیند فقط چند دقیقه طول می‌کشد. پزشک شما خون جمع‌آوری شده را برای بانک خون می‌فرستد.
خون بندناف چگونه ذخیره می‌شود؟
پزشک، خون بندناف جمع‌آوری شده را به بانک خون بندناف می‌فرستد. این خون بررسی شده و ویژگی‌های آن مشخص می‌شوند. علاوه بر این، از نظر بیماری‌ها یا سایر اختلالات نیز غربالگری می‌شود تا از بی‌خطر بودن آن اطمینان حاصل شود. اگر خون برای استفاده شدن قابل قبول باشد، منجمد شده و تا زمانی که فردی که به آن نیاز داشته باشد، در بانک خون ذخیره می‌شود.
آیا ذخیره خون بندناف رایگان است؟
معمولا در صورتی که خون بندناف را در یک بانک دولتی ذخیره کنید، رایگان است. متاسفانه، هر بیمارستانی خون بندناف را برای بانکهای دولتی جمع‌آوری نمی‌کند و حتی پس از آن، هیچ تضمینی وجود ندارد که این کار کاملا رایگان باشد. با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که آن‌ها می‌توانند خون بندناف را بدون هیچ هزینه‌ای برای شما جمع‌آوری کنند.
چرا باید خون بندناف را ذخیره کنیم؟
ذخیره خون بندناف مزایای متعددی دارد. متداول‌ترین دلایلی که برای انجام این کار وجود دارد عبارتند از:
- خون بندناف نوزاد شما می‌تواند جان فردی که به پیوند سلولهای بنیادی نیاز دارد را نجات دهد.
- در صورت نیاز به پیوند سلولهای بنیادی، بانک خون خصوصی می‌تواند به افراد خانواده شما کمک کند.
- ذخیره خون بندناف به هیچ وجه بر شما یا جنین اثر سوء ندارد.
- این کار تاثیری روی وضع حمل یا زایمان ندارد.
- خون بندناف دور ریخته می‌شود. اهدای آن به بانک خون بندناف عمومی هیچ خطر یا ضرری ندارد.
کمک مالی به یک بانک عمومی می‌تواند به دیگران کمک کند. این کار باعث می‌شود که شانس پیدا شدن اهداکننده مناسب برای افراد نیازمند، افزایش یابد. فقط بیمارستان‌های خاصی می‌توانند خون بندناف را برای بانکهای عمومی جمع‌آوری کنند، بنابراین برای انتخاب بیمارستان مناسب با پزشک خود مشورت کنید.
اگر تصمیم دارید خون بندناف خود را در یک بانک خصوصی ذخیره کنید، مطمئن شوید که تمام هزینه‌های مربوط به آن را می‌دانید. بانک خصوصی خون بندناف در صورتی مفید است که کودک شما یک خواهر یا برادر بیولوژیکی یا یک عضو خانواده داشته باشد که می‌تواند از خون بندناف او بهره‌مند شود. در بیشتر موارد، کودک شما نمی‌تواند از خون بندناف خودش استفاده کند.
آیا هرکسی می‌تواند خون بندناف اهدا کند؟
خیر، برای اهدای خون بندناف محدودیت‌هایی وجود دارد. اداره منابع و خدمات سلامت (HRSA) معیارهایی را مقرر کرده است که بر اساس آن می‌توان افراد واجد شرایط را تعیین کرد. قبل از اهدای خون بندناف لازم است اطلاعاتی مانند سن، شرایط پزشکی شناخته شده و موارد دیگر را در جایی ثبت کنید. بانکهای خون بندناف از این اطلاعات برای تعیین اینکه آیا خون بندناف کودک شما قابل پذیرش است یا خیر استفاده می‌کنند. برخی از سوالات عبارتند از:
- آیا شما بزرگتر از 18 سال هستید؟
- آیا فقط یک بچه دارید؟
- آیا با شریک زندگی خود نسبت فامیلی دارید؟
- آیا فرزند شما دارای اختلالات مادرزادی است که شما از آن آگاه هستید؟
- در 12 ماه گذشته، آیا تتو یا پیرسینگ داشته‌اید که در آن از جوهر، سوزن یا ابزار مشترک یا غیراستریل استفاده شده باشد؟
- در 12 ماه گذشته، آیا به انتقال خون نیاز داشته‌اید؟
- آیا در معرض هپاتیت B یا هپاتیت C، ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) یا سل قرار گرفته‌اید؟
- آیا در 12 ماه گذشته برای مصرف دارویی که توسط پزشک تجویز نشده است، از سوزن استفاده کردهاید؟
- آیا شیمی‌درمانی کردهاید؟
آیا اهدای خون بندناف، زایمان را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟
خیر، زایمان شما به هیچ وجه تحت تاثیر اهدای خون بندناف قرار نمی‌گیرد. در صورت انجام زایمان طبیعی یا سزارین می‌توانید خون بندناف را ذخیره کنید. در طول جمع‌آوری خون بندناف به نوزاد شما آسیبی نمی‌رسد زیرا مستقیما از او خون گرفته نمیشود. با این حال، لازم است که پزشک شما از هفته قبل مطلع شود که آیا قصد اهدای خون بندناف را دارید یا خیر؟
از پزشک خود چه سوالاتی در مورد بانک خون بندناف بپرسم؟
اگر در مورد بانک عمومی یا خصوصی خون بندناف یا به طور کلی در مورد این روش سوالی دارید با پزشک خود صحبت کنید. آن‌ها می‌توانند اطلاعات بیشتری را در اختیارتان قرار داده و در تصمیم‌گیری به شما کمک کنند.
آیا در صورت ذخیره خون بندناف، می‌توانم بندناف را نگه دارم؟
بله. اگر خون بندناف را اهدا کنید، همچنان بخش کوچکی از بندناف به ناف فرزندتان متصل خواهد بود. بین پنج تا پانزده روز پس از تولد، این قطعه کوتاه خشک می‌شود و خود به خود می‌افتد. برخی از والدین این تکه بندناف را به عنوان یادگاری نگه می‌دارند.
آیا ارزش آن را دارد که خون بندناف را ذخیره کنید؟
ذخیره کردن خون بندناف یک تصمیم شخصی است. ممکن است تصمیم بگیرید که برای نگهداری خون بندناف نوزادتان در یک بانک خصوصی هزینه کنید، زیرا این کار برای خانواده شما سودمند و منطقی است.
آزمایش ژنتیک سلامت پیشرفته حنیفا احتمال ابتلا به بسیاری از سرطان‌ها را بررسی می‌کند. اگر نتایج این آزمایش نشان دهد که فرزند شما احتمال ابتلا به برخی از این سرطان‌ها را دارند، منطقی است که خون بندناف فرزند تازه متولد شده خود را در یک بانک خصوصی ذخیره کنید.
شما ممکن است بانک خون بندناف عمومی را انتخاب کنید که راهی عالی برای انجام کار خیر و کمک به شخص دیگری است. در هر صورت، فقط شما و خانواده‌تان می‌توانید بهترین تصمیم را بگیرید. به خاطر داشته باشید که خون بندناف اگر ذخیره یا اهدا نشود، دور ریخته می‌شود.
سخن آخر
بانک خون بندناف می‌تواند به اشخاص، از جمله فردی در خانواده نزدیک شما، که به سلولهای بنیادی نیاز دارد کمک کند. در خون بندناف نوزاد سلولهای بنیادی وجود دارد که طبق مطالعات به درمان بسیاری از بیماری‌های تهدیدکننده مانند سرطان کمک می‌کند. تعیین مزایای ذخیره خون بندناف و بیماری‌هایی که می‌توان با استفاده از آن درمان کرد، هنوز در دست تحقیق و بررسی است. تصمیم‌گیری در مورد اینکه با خون بندناف فرزند خود چه کاری انجام دهید یک انتخاب شخصی است. پزشک می‌تواند به سوالاتتان پاسخ دهد و به شما کمک کند بهترین تصمیم را بگیرید.