آیا تا به حال پیش آمده است که همزمان با خواهر یا برادرتان به سمت یکی از غذاهای سفره دست دراز کنید، یا متوجه شده‌اید که خنده‌ی خواهرتان با شما یکسان است؟ یا چرا هر دوی شما نمی‌توانید مزه‌ی گشنیز را تحمل کنید؟ این چیزها تصادفی نیست؛ در واقع چنین ویژگی‌هایی ممکن است در DNA شما نوشته شده باشد.
خواهران و برادران مقدار قابل‌توجهی از مواد ژنتیکی خود را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند که باعث این ویژگی‌ها و ترجیحات مشترک می‌شود. اما این‌که «چه مقدار از DNA آن‌ها با هم مشترک است؟» سوالی است که در این مطلب به آن می‌پردازیم. برای کسب اطلاعات بیش‌تر در مورد اهمیت داشتن DNA مشترک، ادامه‌ی مطلب را بخوانید.
امروزه، تست‌های تبارشناسی ژنتیکی در میان مردم محبوبیت فزاینده‌ای پیدا کرده‌اند. در حالی که DNA شما می‌تواند برای آگاه شدن از ریشه‌ی اجدادی شما مورد استفاده قرار گیرد، اما آیا می‌دانستید که این ماده‌ی وراثتی مطالب مهمی در مورد خطرات سلامتی و جنبه‌های مختلف بدن را نیز آشکار می‌کند؟
با استفاده از دانش به‌دست آمده از DNA خود می‌توانید اقدامات پیشگیرانه‌ی لازم برای جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های احتمالی را حتی قبل از ظاهر شدن علائم آن انجام دهید و در نتیجه تا حد امکان از بروز آن‌ها جلوگیری کنید. مرکز خدمات تخصصی ژنتیک حنیفا با بررسی نمونه‌ی بزاق شما، اطلاعاتی مفید و کاربردی درباره‌ی بیش از 1700 ویژگی ژنتیکی را در اختیار شما قرار می‌دهد تا با استفاده از آن بتوانید قدم‌های محکم‌تری در مسیر حفظ و ارتقای سلامتی خود بردارید.
درک DNA مشترک و روابط ژنتیکی
مبانی DNA: DNA چگونه کد ژنتیکی ما را تشکیل می‌دهد؟
کد ژنتیکی مجموعه‌ای از قوانین است که برای ترجمه‌ی اطلاعات ژنتیکی از DNA یا RNA به پروتئین، توسط سلول‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. توالی نوکلئوتیدهای موجود در DNA یا RNA، کد ژنتیکی را تشکیل می‌دهد. نوکلئوتید از یک مولکول قند، یک گروه فسفات و یک باز آلی حاوی نیتروژن تشکیل شده است. بازهای آلی موجود در DNA از چهار نوع آدنین (A)، تیمین (T)، سیتوزین (C) و گوانین (G) هستند. هر کد ژنتیکی به روش‌های مختلف از این چهار نوکلئوتید استفاده می‌کند تا املای کدون‌های سه حرفی را بنویسد. این کدون‌ها مشخص می‌کنند که در هر موقعیتی از یک پروتئین، کدام اسیدآمینه مورد نیاز است.
انواع خواهرها و برادرها
خواهر و برادر می‌توانند خواهر و برادر تنی و یا ناتنی باشند. خواهر و برادرهای تنی والدین بیولوژیکی یکسانی دارند. خواهر و برادر ناتنی مادری دارای یک مادر مشترک هستند، در حالی که خواهر و برادر ناتنی پدری، یک پدر مشترک دارند.
DNA مشترک چیست و چگونه روابط خانوادگی را ایجاد می‌کند؟
دو فرد وابسته، میزانی DNA مشابه دارند که از اجداد اخیر خود به ارث برده‌اند. آزمایش DNA دو فرد می‌تواند نشان دهد که آیا آن‌ها با هم مرتبط هستند یا خیر. در مقایسه با غیرخویشاوندان، بخش‌های طولانی‌تری از DNA شما با خویشاوندان‌تان مشترک است. اگر حداقل یک ناحیه‌ی پیوسته از SNPهای منطبق (چندشکلی‌های تک نوکلئوتیدی) طولانی‌تر از آستانه‌ی 7 سانتی‌مورگان را با یک فرد به اشتراک بگذارید، می‌توانید با او خویشاوند باشید. از این روش کمتر برای شناسایی بستگان دور استفاده می‌شود زیرا آن‌ها بخش‌های DNA کوتاه‌تری را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند.
خواهرها و برادرها چقدر از DNA خود را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند؟
میزان اشتراک DNA آن‌ها به رابطه‌ی آن‌ها با یکدیگر بستگی دارد. داشتن والدین مشترک نیز در این میزان اشتراک تاثیر دارد. میزان DNA مشترک خواهرها و برادرها می‌تواند از 25٪ تا 50٪ متغیر باشد. آزمایش DNA خواهر و برادری می‌تواند مشخص کند که دو نفر خواهر و برادر تنی هستند یا ناتنی.
خواهر و برادرهای ناتنی چقدر DNA مشترک دارند؟
هر خواهر و برادر، 50 درصد از DNA خود را از هر یک از والدین‌شان به ارث می‌برند. خواهر و برادرهای ناتنی 25 درصد DNA مشترک دارند. آن‌ها نیمی از همان DNA گرفته شده از والد مشترک را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند.
چه مقدار DNA از هر والد می‌آید؟
DNAها در سلول‌ها در قالب کروموزوم سازماندهی می‌شوند. انسان‌ها 46 کروموزوم دارند که 23تای آن‌ها از سمت مادر و بقیه از سمت پدر هستند. بنابراین، والدین و فرزندان 50 درصد از DNA خود را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند.
چرا خواهر و برادرهایی که والدین یکسان دارند DNA یکسانی ندارند؟
خواهر و برادرهای تنی اغلب 100 درصد DNA یکسانی ندارند. باید به این مساله وافق باشید که همه‌ی ماده‌ی وراثتی شما با خواهر یا برادرتان یکی نیست. این مساله به دلیل فرآیندی به نام نوترکیبی ژنتیکی است. نوترکیبی ژنتیکی پدیده‌ای است که در آن بدن هنگام ایجاد تخمک یا اسپرم، تعداد کروموزوم‌ها را به نصف کاهش می‌دهد.
اسپرم‌ها و تخمک‌ها تنها 23 کروموزوم از 46 کروموزوم ما را حمل می‌کنند. به دلیل این پیرایش ژنتیکی، کروموزوم‌های سلولی قبل از تشکیل یک تخمک یا اسپرم، مواد ژنتیکی خود را با یکدیگر مبادله می‌کنند. هر سلول تخمک و اسپرم ترکیب منحصر به فردی از ژن‌ها را دارد. بنابراین، هر دو خواهر و برادر، 50٪ یکسانی را از هر یک از والدین خود به ارث نمی‌برند؛ همین است که آن‌ها را مشابه اما غیریکسان می‌کند.
آیا دوقلوها DNA یکسانی دارند؟
به دوقلوهای همسان دوقلوهای تک‌تخمکی نیز گفته می‌شود. دوقلوهای همسان زمانی تشکیل می‌شوند که یک تخمک بارور شده به دو قسمت تقسیم شود؛ در عوض، دوقلوهای غیرهمسان زمانی ایجاد می‌شوند که دو تخمک توسط دو اسپرم مختلف به طور همزمان بارور شوند.
از نظر تئوری، دوقلوهای همسان 100٪ DNA یکسانی دارند، در حالی که دوقلوهای ناهمسان، درست مانند خواهر و برادرهای غیردوقلو، 50٪ DNA یکسان دارند. با این حال، جهش ژنتیکی هنوز هم می‌تواند رخ دهد و تعداد کمی از دوقلوهای همسان ممکن است همه‌ی DNA خود را با یکدیگر به اشتراک نگذارند.
اهمیت تعیین DNA مشترک بین خواهر و برادر
تعیین میزان اشتراک DNA خواهرها و برادرها به چندین دلیل عملی ضروری است. این کار می‌تواند به حل اختلافات ابوت و موارد حضانت فرزند کمک کند. هم‌چنین می‌تواند برای پیوند اعضا مفید باشد؛ در این شرایط بررسی خواهرها و برادرها در انتخاب اهداکننده ضروری است.
ردیابی تبار و تاریخچه‌ی خانوادگی
وقتی خواهر و برادر آزمایش DNA انجام می‌دهند، معمولا نتیجه‌ی مشابهی دارد. در کمال تعجب، ممکن است پیش بیاید که دو خواهر و برادر از یک خانواده و با والدین یکسان نتایج آزمایش تبارشناسی بسیار متفاوتی داشته باشند. عوامل زیادی می‌توانند بر نتایج این آزمایش تاثیر بگذارند.
DNA در طول زمان جهش می‌یابد و از خود کپی می‌کند. پلی‌مورفیسم‌های تک‌نوکلئوتیدی (SNP) بخش‌های کوچکی از DNA هستند که هنگام کپی کردن، یکسان باقی می‌مانند. این SNPها می‌توانند تبار و نسب خانوادگی را تعیین کنند. به عنوان مثال، اگر شما یک SNP دارید که فقط در مصریان ظاهر می‌شود، احتمال این وجود دارد که یکی از بستگان شما مصری بوده باشد.
یک پیامد هیجان‌انگیز این است که شما و خواهر و برادرتان می‌توانید مطابقت‌های نسبی متفاوتی را نشان دهید. از آن‌جایی که DNA شما دقیقا با خواهر و برادرتان مطابقت ندارد، بستگانی که با آن‌ها مطابقت دارید نیز ممکن است متفاوت باشند.
آزمایش DNA خواهر و برادری چگونه انجام می‌شود؟
آزمایش DNA خواهر و برادری میزان DNA مشترک بین دو نفر را تعیین می‌کند. این آزمایش می‌تواند تعیین کند که آیا دو نفر، یک یا هر دو والدین یکسانی دارند یا نه. برخلاف آزمایش ابوت، آزمایش خواهر و برادری پروفایل ژنتیکی که در هر مرحله مطابقت داشته باشد را ارائه نمی‌دهد. در این تست شاخص خواهر و برادری محاسبه می‌شود.
مقدار شاخص خواهر و برادری کمتر از 1.00 نشان می‌دهد که دو نفر با هم غیرمرتبط هستند. مقدار بالای 1.00 نشان می‌دهد که دو نفر ممکن است خواهر و برادر تنی یا ناتنی باشند. نمونه‌ی مورد نیاز برای آزمایش DNA خواهر و برادری را می‌توان با استفاده از سواب دهانی جمع‌آوری کرد. نتایج آزمایش معمولا در عرض 7-10 روز کاری به دست می‌آید.
خلاصه: خواهر و برادرها چقدر DNA مشترک دارند؟
- درک میزان اشتراک DNA خواهرها و برادرها همیشه هیجان‌انگیز و ارزشمند است.
- خواهرها و برادرها به دلیل پدیده‌ای به نام نوترکیبی، DNA مشابه اما غیریکسان دارند.
- اشتراک DNA بین خواهر و برادر ناتنی و تنی نیز می‌تواند به طور گسترده‌ای متفاوت باشد.
- درک میزان اشتراک DNA خواهر و برادر می‌تواند در حل پرونده‌های ابوت و حضانت فرزند راه‌گشا باشد.
- این اشتراک می‌تواند به درک بهتر نسب خانوادگی کمک کند.
- علاوه بر این، رابطه‌ی خواهر و برادری می‌تواند به تعیین یک اهداکننده‌ی احتمالی برای پیوند عضو نیز کمک کند.
