آیا رایجترین محرکهای صرع را میشناسید؟ اکثر افراد اهمیتی به این محرکها نمیدهند، مگر اینکه دوست نزدیک یا یکی از اعضای خانوادهشان به صرع مبتلا باشند.
12 فوریه، روز جهانی صرع بوده و فرصتی مناسب برای افزایش آگاهی در مورد این بیماریست که بسیاری از مردم به اندازهی کافی دربارهی آن نمیدانند. بر اساس گزارشها، تقریبا 3.4 میلیون نفر به صرع مبتلا هستند. این تعداد تقریبا شامل 3 میلیون بزرگسال و بیش از 470 هزار کودک میباشد. علیرغم این ارقام بالا، در بسیاری از نقاط جهان دربارهی این بیماری سوتفاهمهایی وجود دارد و بیماری توسط مردم نادیده گرفته میشود.
افزایش آگاهی در مورد صرع، کلید ایجاد یک محیط امن در زمان تشنج افرادیست که یک بیماری خارج از کنترل دارند. همچنین این کار به پذیرش و درک کسانی که از صرع رنج میبرند نیز کمک میکند. این افراد از طیف وسیعی از چالشها، از جمله مشکلات حافظه و تفکر، تغییرات خلقی ناگهانی و اختلالات خواب رنج میبرند.
غیرقابل پیشبینی بودن صرع میتواند باعث شود افرادی که به این بیماری مبتلا هستند در کنترل وضعیت خود احساس ناتوانی کنند و حفظ امنیتشان را برای کارفرمایان، خانوادهها و دوستانشان دشوارتر کند. با این حال، با شناسایی محرکهای احتمالی صرع، هم افرادی که از صرع رنج میبرند و هم افرادی که با آنها در تعامل هستند، میتوانند برای کاهش خطرات بالقوه با یکدیگر همکاری کنند.
از آنجایی که یک تشنج صرع در مواردی میتواند منجر به مرگ شود، افزایش آگاهی در مورد این بیماری و محرکهای آن بسیار مهم است.
شایعترین محرکهای صرع
محرکهای صرع، موقعیتها، محیطها یا مواد خاصی هستند که میتوانند خطر وقوع تشنج صرع و سایر علائم رایج آن را افزایش دهند.
حدود 9 نفر از هر 10 فرد مبتلا به صرع میگویند که از حداقل یک محرک که بر زندگی آنها تاثیر میگذارد آگاه هستند.
در حالی که برخی از محرکهای صرع نسبتا شناختهشده هستند (مانند چراغهای چشمک زن)، آگاهی کمتری در مورد دیگر موارد وجود دارد. در ادامه با برخی از رایجترین محرکهای صرع که باید از آنها آگاه باشید آشنا خواهید شد:
فراموش کردن داروها
شاید شایعترین علت بروز صرع، عدم مصرف داروی مورد نیاز، با فواصل زمانی مناسب باشد. داروهای ضدصرع باید به صورت روزانه و اغلب در یک زمان ثابت مصرف شوند تا اثر مناسبی داشته باشند. نادیده گرفتن یک دوز دارو میتواند منجر به «تشنجهای ناگهانی» شده که اغلب بدون هشدار اتفاق میافتند.
در حالی که از دست دادن یک دوز از اکثر داروها معمولا نگرانی خاصی ندارد، اما میتواند برای شروع تشنج در یک فرد مبتلا به صرع کافی باشد. اگر یک دوز از داروی خود را فراموش کردید، معمولا ایدهی خوبی است که به محض یادآوری، آن را مصرف کنید، مگر اینکه تقریبا زمان مصرف نوبت بعدی فرا رسیده باشد.
عادات بد خواب
مغز برای عملکرد کامل خود، به خواب متکی است. نداشتن خواب خوب، خطر حملات و علائم صرع را افزایش میدهد. خستگی یکی از شایعترین محرکهای صرع است. متاسفانه، این عامل نسبتا رایج بوده، زیرا بسیاری از افراد مبتلا به صرع ممکن است مشکلات خواب داشته باشند.
کمخوابی با آسیب رساندن به برخی از فعالیتهای الکتریکی و هورمونی در مغز، محرکها را تشدید میکند. با در نظر گرفتن این موضوع، افراد مبتلا به صرع باید حداقل 7 تا 9 ساعت بخوابند. از آنجایی که آپنهی خواب نیز میتواند در میان افراد مبتلا به صرع شایع باشد، اگر نگران اختلالات خواب هستید، مهم است که به دنبال مراقبتهای پزشکی باشید.
الکل
الکل تاثیر مستقیمی بر نحوهی عملکرد مغز و نحوهی پردازش سیگنالهای الکتریکی توسط ذهن ما دارد. مصرف الکل امواج مغزی را مختل کرده و با داروهای ضدصرع تعامل منفی دارد. در برخی موارد، نوشیدن زیاد الکل حتی میتواند باعث تشنج افرادی که صرع ندارند هم بشود. تشنجهای مرتبط با الکل در افراد مبتلا به صرع اغلب زمانی که الکل از سیستم بدن خارج میشود، اتفاق میافتد. برخی از داروهای تشنج نیز میتوانند تحمل فرد را نسبت به الکل کاهش دهند که ممکن است علائم دیگری مانند سرگیجه و استفراغ ایجاد کند.
استرس
استرس چیزی است که همهی ما هر از گاهی تجربه میکنیم. در حالی که استرس در برخی موارد میتواند مفید باشد اما دوزهای زیاد آن تاثیر منفی قابل توجهی بر روی بدن و مغز میگذارد. استرس میتواند منجر به افزایش خطر بیماریهایی مانند بیماری قلبی و دیابت شود. استرس برای افراد مبتلا به صرع، یک محرک رایج برای تشنج میباشد.
دانشمندان کاملا مطمئن نیستند که چرا سطوح بالای استرس بر مغز بیماران مبتلا به صرع تاثیر منفی میگذارد. با این حال، برخی بر این باورند که احساس «هراس» منجر به تنفس سریع (Hyperventilation) شده که ممکن است به فعالیت غیرطبیعی مغز منتهی شود. استرس میتواند الگوهای خواب را هم مختل کند، که خطر تشنج در نتیجهی خستگی یا فرسودگی را بیشتر افزایش میدهد.
اگر به طور مرتب احساس استرس میکنید، در مورد راههای مدیریت خلق و خوی خود با پزشکتان صحبت کنید. همچنین میتوانید مدیتیشن، یوگا و تکنیکهای تنفسی را امتحان کنید تا بتوانید به کمک آنها آرامش خود را حفظ کنید.
تغییرات هورمونی
به گفتهی بنیاد صرع، حدود نیمی از زنان در سنین باروری که از صرع رنج میبرند، متوجه افزایش علائم و تشنج در دورهی قاعدگی خود میشوند. به گفتهی محققان، این مساله نتیجهی تغییرات هورمونی است که در بدن اتفاق میافتد.
مغز دارای اعصاب مختلفی است که مستقیما تحت تاثیر هورمونهای اصلی جنسی در زنان مانند پروژسترون و استروژن قرار دارند. دوزهای بالاتر استروژن میتواند تشنج را بدتر کند یا باعث ایجاد آن شود؛ این مساله به ویژه زمانی که سطح پروژسترون پایین باشد، شدیدتر خواهد بود. به همین دلیل است که بسیاری از پزشکان به زنان مبتلا به صرع، قرصهای ضدبارداری خاص را توصیه میکنند تا به مدیریت علائم آنها کمک کنند.
تغییرات هورمونی ناشی از یائسگی، بارداری و سایر شرایط نیز میتوانند بر علائم صرع تاثیر بگذارد، بنابراین مهم است که از پزشک راهنمایی بگیرید تا بتوانید ایمن بمانید.
کافئین
کافئین با تحریک تولید هورمونهای خاص در مغز، ما را بیدار و هوشیار نگه میدارد. یک فنجان قهوه یا یک نوشیدنی انرژیزا میتواند مغز را تحریک کند و منجر به تغییرات غیرعادی در فعالیت الکتریکی آن شود. این مساله میتواند خطر ابتلا به صرع را افزایش دهد.
قابل ذکر است که کافئین در خوراکیهای مختلفی از جمله انواع مختلف چای، شکلات و حتی داروهای سرماخوردگی و آنفولانزا وجود دارد. برای افرادی که آستانهی تشنج کمتری دارند، مهم است که مصرف کافئین را به حداقل برسانند. اگر بدن شما از لحاظ ژنتیکی نسبت به کافئین حساس است، اهمیت این مساله دوچندان میشود.
با کمک آزمایش ژنتیک تغذیهی حنیفا میتوانید از نحوهی پاسخ بدنتان به کافئین مطلع شوید.
کم آبی بدن
نوشیدن آب کافی، اهمیت زیادی برای سلامتی افراد دارد. این کار تضمین میکند که بدن شما میتواند به فعالیتهای معمول خود ادامه دهد و خون آزادانه در سراسر بدنتان گردش میکند. وقتی کم آب هستید، عملکرد همهی اندامها و عضلات شما، از جمله مغز، تحتالشعاع قرار میگیرد.
کمآبی باعث عقبنشینی مغز میشود که منجر به تغییرات خطرناکی در سیگنالهای الکتریکی پردازششده توسط سلولهای شما میگردد. افراد مبتلا به صرع باید سطح مایعات بدنشان را بالا نگه دارند. این امر به ویژه هنگام مسافرت، ورزش یا مواجهه با دمای بالا در تابستان اهمیت زیادی دارد.
قند خون پایین
ترندهای غذایی دنیای مدرن، بسیاری از ما را به حذف یک وعدهی غذایی وسوسه میکند. با این حال، کمبود قند خون میتواند برای افراد مبتلا به صرع اثرات خطرناکی داشته باشد. کاهش ناگهانی قند خون در بدن در واقع میتواند باعث تشنج تونیک-کلونیک شود؛ این عارضه حتی در افرادی که به صرع مبتلا نیستند نیز رخ میدهد.
گزارشها نشان دادهاند که بالا بودن قند خون خطر تشنج را افزایش داده و علائم دیگر مانند عدم تمرکز یا آگاهی را شایعتر میکند. اگر میخواهید با کاهش کالری دریافتیتان وزن کم کنید، مهم است که سطح قند خون خود را ثابت نگه دارید.
غذاهای خاص
همانطور که حذف وعدههای غذایی میتواند در برخی موارد شانس ابتلا به تشنج صرع را افزایش دهد، در صورت مصرف برخی غذاها یا مواد نیز ممکن است در معرض خطر بیشتری قرار بگیرید. کافئین و الکل دو عامل رایج خطر تشنج هستند، اما برخی از افراد پس از خوردن غذاهای شیرین یا مصرف محصولات با سطوح بالای نمک، آستانهی تشنج کمتری خواهند داشت.
غذاهایی که بر متابولیسم بدن تاثیر میگذارند، یا آن را کاهش داده و یا سرعت آن را افزایش میدهند؛ این تغییرات میتوانند بر سطح هورمونها تاثیر بگذارند. این تغییر هورمونی ممکن است خطر تشنج را افزایش دهد. غذاهایی که علائم صرع شما را تشدید میکنند را شناسایی کنید و برای آنها به دنبال غذاهای جانشین باشید.
چراغ چشمک زن
اگرچه نورهای چشمک زن معمولا به عنوان شناختهشدهترین محرک صرع در نظر گرفته میشوند، تنها حدود 3 درصد از افراد مبتلا به این بیماری به نور حساس هستند. برای این افراد، چراغهای چشمک زن و تغییرات ناگهانی در روشنایی میتواند باعث تغییراتی در سیگنالهای الکتریکی مغز شده که باعث تشنج میشود.
اگر حساس به نور هستید و در معرض نورهای چشمک زن قرار دارید، پوشاندن یکی از چشمان با دست، قبل از دور شدن از منبع نور، میتواند با ایجاد اختلال در فرآیندهای خاصی در مغز، راه موثری برای کاهش خطر تشنج باشد.
درک محرکهای صرع
محرکهای صرع میتوانند به اشکال مختلف ظاهر شوند و ممکن است افراد را به روشهای منحصر به فردی تحت تاثیر قرار دهند. در حالی که برخی از افراد به بسیاری از محرکها حساس هستند، برخی دیگر متوجه میشوند که اصلا محرک خاصی ندارند. با شناخت بدن و حساسیتهای منحصر به فرد خود، میتوانید این وضعیت را بهتر مدیریت کنید.
آیا صرع ژنتیکی است؟
مانند بسیاری از بیماریها و صفات، صرع یک بیماری است که اغلب در میان اعضای یک خانواده دیده میشود و میتواند ژنتیکی باشد. با انجام آزمایش ژنتیک سرطان و اختلالات قلبی و عصبی حنیفا میتوانید از خطر ژنتیکی ابتلا به صرع و چندین بیماری دیگر، آگاه شوید.