طی سال‌های اخیر، محبوبیت آزمایش ژنتیک تبارشناسی به شدت افزایش یافته است و میلیون‌ها نفر در مورد میراث ژنتیکی و اصل‌ونسب خود کنجکاو شده‌اند.
با این حال، ممکن است از خود بپرسید که این آزمایشات تا چه حد می‌توانند سابقه خانوادگی را ردیابی کنند؟
با اینکه نمی‌توان پاسخ دقیقی به این سوال داد اما به طور قطع با انجام آزمایش تبارشناسی، بینشی به قدمت چندین نسل خود را به دست خواهید آورد.
در این مقاله سوالات زیر را در خصوص آزمایش‌های ژنتیک تبارشناسی پاسخ خواهیم داد:
- چه چیزهایی را می‌توانند به شما بگویند؟
- چه چیزهایی را نمی‌تواند مشخص کنند؟
- چه اطلاعاتی در خصوص تاریخچه خانواده‌تان را در اختیارتان قرار می‌دهند؟
مقدمه‌ای بر آزمایش ژنتیک تبارشناسی
با اینکه که ژن‌ها تنها 3 درصد از DNA شما را تشکیل داده‌اند، اما حاوی دنیایی از اطلاعات در مورد شما و اقوام و اجدادتان هستند.
با توجه به الگوی وراثت، ممکن است شما و خواهر و برادرتان ژن‌های متفاوتی را از والدین خود به ارث ببرید که نتیجه‌ای کمی متفاوت برای شما و آن‌ها ایجاد می‌کند.
تاکنون بیش از 26 میلیون نفر اطلاعات DNA خود را به چهار پایگاه داده تجاری پیشرو در زمینه تبارشناسی اضافه کرده‌اند؛ بنابراین طبیعی است که سوالات زیادی در مورد این آزمایش‌ها وجود داشته باشد.
آزمایش‌های ژنتیکی تبارشناسی چگونه کار می‌کنند؟
آزمایش ژنتیک اجدادی یا آزمایش تبارشناسی راهی است تا افراد اطلاعات بیشتری در مورد اجداد خود به دست بیاورند. اطلاعات حاصل از این آزمایش‌ها گاهی از آنچه که بستگانتان به شما گفته‌اند، فراتر می‌رود.
بررسی تغییرات DNA یک فرد می‌تواند سرنخ‌هایی درباره اینکه اجداد او چه کسانی بوده‌اند ارائه دهد. الگوها و تغییرات ژنتیکی افرادی که پیشینه‌های خاصی دارند، با یکدیگر مشترک است. هر چه دو فرد به هم نزدیکتر باشند، الگوها و تغییرات ژنتیکی بیشتری را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند.
انواع آزمایش ژنتیک تبارشناسی
سه نوع اصلی آزمایش تبارشناسی وجود دارد:
- تست‌های DNA اتوزومی (تست SNP): این آزمایش‌ها تغییرات ساختارهای ژنی (که پلی‌مورفیسم‌های تک نوکلئوتیدی یا SNP نامیده می‌شوند) را در ژنوم فرد ارزیابی می‌کنند.
- تست‌های Y-DNA (خط اجدادی را از سمت پدر دنبال می‌کند): این آزمایش‌ها اصل‌ونسب را از سمت اجداد مذکر بررسی می‌کنند.
- تست‌های mtDNA (خط اجدادی را از سمت مادر دنبال می‌کند): این آزمایش، تغییرات ژنتیکی در DNA میتوکندری را شناسایی می‌کند.
آزمایش‌های ژنتیک تبارشناسی، تا چند نسل به عقب بر می‌گردند؟
اینکه آزمایش‌های ژنتیک تبارشناسی تا چند نسل قبل شما را شناسایی می‌کنند بستگی به نوع DNA مورد آزمایش، نوع آزمایش مورد استفاده و حساسیت آزمایش دارد. بیشتر افراد می‌توانند در مورد اجداد مادری و پدری خود از شش تا ده نسل گذشته اطلاعاتی بدست آورند.
کدام یک از انواع آزمایش‌های ژنتیک تبارشناسی نسل‌های دورتر را شناسایی می‌کنند؟
آزمایش میتوکندری یا mtDNA قادر است که دورترین اجداد شما را شناسایی کند. mtDNA یا DNA میتوکندریایی، با سرعت کمتری نسبت به Y-DNA جهش می‌یابد (تغییر می‌کند) و به همین دلیل می‌تواند نسل‌های بیشتری را شناسایی کند.
آزمایش mtDNA تا چند نسل را ردیابی می‌کند؟
آزمایش mtDNA می‌تواند به شما کمک کند تا در مورد اصل‌ونسب مادری خود تا 100000 سال پیش، اطلاعات کسب کنید. برخی از انواع mtDNA قادرند اجداد مادری را تا 52 نسل یا 1300 سال قبل ردیابی کند.
اگرچه آزمایش mtDNA، تاریخچه خانوادگی را تا زمان بیشتری بدست می‌آورد اما با استفاده از این روش تنها می‌توانیم حدود 1 درصد از اجداد خود را بیابیم.
آزمایش DNA اتوزومی تا چند نسل را ردیابی می‌کند؟
شرکت‌های خارجی مانند AncestryDNA، 23andME، Living DNA و Family Tree DNA و شرکت ایرانی Hanifa Genetics آزمایش DNA اتوزومال را ارائه می‌دهند.
این نوع آزمایش اطلاعاتی در مورد طیف وسیعی از اجداد را تا 5 تا 6 نسل قبل ارائه می‌دهد. آزمایش DNA اتوزومی اجداد نزدیک شما کمک را ردیابی می‌کند و تنوع بیشتری از قومیت و ملیت را شامل می‌شود.
داده‌های خام آزمایش DNA تبارشناسی خود را کاوش کنید
در صورتی که آزمایش ژنتیک تبارشناسی خود را در شرکت‌های خارجی یا داخلی معتبر انجام دهید، شرکت، داده‌های خام نتایج آزمایش را در اختیار شما قرار می‌دهد. شما می‌توانید این داده‌ها را بر روی وبسایت سایر شرکت‌ها بارگذاری کرده و نتایج متنوعی به دست بیاورید.
البته به این نکته توجه داشته باشید: اینکه داده‌های شما در ابتدا با داده‌های چه افرادی مقایسه می‌شود نقش مهمی در تعیین تبار شما دارد. مرکز خدمات تخصصی ژنتیک حنیفا مجموعه ژنی کاملی از جمعیت ایرانی را جمع‌آوری کرده و داده‌های شما را با این مجموعه مقایسه می‌کند. بدون شک نتایج حاصل از این مقایسه اطلاعات دقیق‌تری را در خصوص پیششینیان شما ارائه می‌دهد.
اینجا نحوه استفاده از داده‌های خام آزمایش DNA، در 3 مرحله ساده آورده شده است:
1. آزمایش‌های ژنتیک مورد نظرتان را در مرکز خدمات تخصصی ژنتیک حنیفا انجام دهید
2. فایل داده خام خود را از حنیفا دریافت کنید.
3. داده‌های خام خود را روی سایت سایر شرکت‌ها آپلود کنید و نتایج خود را دریافت کنید!
خلاصه
- ژن‌ها فقط 3 درصد از DNA شما را تشکیل می‌دهند، اما حاوی دنیایی از اطلاعات در مورد شما، خانواده و اجدادتان هستند.
- آزمایش‌های ژنتیکی به افراد کمک می‌کنند تا در مورد اجداد خود اطلاعات بیشتری کسب کنند و گاهی فراتر از آنچه که بستگان به آن‌ها گفته‌اند را نیز کشف کنند.
- سه نوع آزمایش تبارشناسی ژنتیکی وجود دارد: اتوزومی، Y-DNA و mtDNA.
- بسته به نوع DNA مورد آزمایش، آزمایش‌های تبارشناسی مانند آزمایش mtDNA می‌توانند اطلاعاتی در مورد حدود ۵۲ نسل قبل بدست آورند.
