به تجمع بیش از حد هیستامین در بدن، عدم تحمل هیستامین می‌گویند. حدود 1% از جمعیت جهان به عدم تحمل هیستامین مبتلا می‌باشند.
هیستامین چیست؟
هیستامین یک ترکیب آلی است که در بدن تولید می‌شود. این ماده در غذاهای خاصی که می‌خورید نیز وجود دارد. هیستامین وظایف زیر را در بدن انجام می‌دهد:
- برای کمک به هضم غذا، اسید معده را آزاد می‌کند.
- در صورت وجود التهاب یا آلرژی، به مغز اطلاع می‌دهد.
- به انقباض عضلات صاف معده، ریه‌ها و رحم کمک می‌کند.
- رگ‌های خونی را گشاد می‌کند و فشار خون را کاهش می‌دهد.
- در صورت ضربه یا خطر جسمی یا روحی، ضربان قلب را افزایش می‌دهد.
علائم عدم تحمل هیستامین
علائم تجمع بیش از حد هیستامین در بدن عبارتند از:
- اسهال
- سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر (IBS)
- درد و گرفتگی معده
- خارش پوست و کهیر
- گرفتگی یا آبریزش بینی
- خارش، آبریزش و قرمزی چشم
- عطسه و سرفه‌ی مداوم
- سرگیجه
- ضربان قلب سریع و فشار خون بالا
- مشکل در تنفس
آلرژی غذایی یا عدم تحمل هیستامین؟
اشتباه گرفتن علائم عدم تحمل هیستامین با علائم آلرژی غذایی تقریبا بسیار رایج است. این مساله به این دلیل است که در هر دوی این‌ها، علائم ایجاده شده ناشی از افزایش سطح هیستامین می‌باشند. با این حال، دلیل این افزایش در هر مورد متفاوت است.
در آلرژی‌های غذایی، پروتئین‌های موجود در غذاهای خاص به عنوان مهاجم تلقی می‌شوند و سیستم ایمنی بدن ما هیستامین و سایر مواد شیمیایی را آزاد می‌کند. این‌ها به نوبه‌ی خود علائمی مانند خارش و کهیر ایجاد می‌کنند.
در عدم تحمل هیستامین، علائم توسط غذاهای غنی از هیستامین یا غذاهایی که باعث آزاد شدن بیش از حد هیستامین می‌شوند، ایجاد می‌گردند. عدم تحمل هیستامین حساسیت به هیستامین نیست، بلکه نشانه‌ای از تجمع بیش از حد آن در بدن شماست. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که بدن شما نتواند به طور موثر هیستامین را تجزیه کند. بسته به میزان تجزیه، افراد مختلف می‌توانند سطوح مختلفی از هیستامین را تحمل کنند.
ژنتیک چگونه بر عدم تحمل هیستامین تاثیر می‌گذارد؟
ژن AOC1
ژن آمین اکسیداز حاوی مس 1 (AOC1)، دیامین اکسیداز (DAO) را در بدن تولید می‌کند. DAO به تجزیه‌ی هیستامین کمک می‌کند. سطوح پایین DAO منجر به افزایش سطح هیستامین در بدن می‌شود. جهش‌های خاصی در ژن AOC1 منجر به عدم تحمل هیستامین می‌شوند. برخی از SNPها در ژن AOC1 منجر به کاهش سطح DAO شده و در نتیجه خطر عدم تحمل هیستامین را افزایش می‌دهند.
عوامل غیرژنتیکی موثر بر عدم تحمل هیستامین
وقتی نسبت به هیستامین عدم تحمل دارید، به این معنی نیست که به هیستامین حساس هستید یا حساسیت دارید. این فقط به این معنی است که بدن شما هیستامین بیشتری نسبت به آنچه معمولا نیاز دارد، جمع کرده است.
عفونت‌های باکتریایی: عفونت‌های باکتریایی منجر به رشد بیش از حد باکتری‌ها در بدن می‌شوند و این می‌تواند سطح هیستامین را افزایش دهد. سطوح طبیعی DAO نمی‌توانند این هیستامین اضافی را تجزیه کنند.
مصرف بیش از حد غذاهای غنی از هیستامین: غذاهای تخمیر شده، غذاهای کنسرو شده، الکل، گوشت دودی، ترشیجات و غیره، سطح هیستامین بسیار بالایی دارند. گنجاندن این غذاها در رژیم غذایی روزانه می‌تواند تجمع هیستامین در بدن را افزایش داده و منجر به عدم تحمل هیستامین شود.
غذاهایی که ترشح هیستامین را تحریک می‌کنند: در حالی که برخی از غذاها ممکن است دارای هیستامین کمی باشند اما می‌توانند آزاد شدن هیستامین را از ماست‌سل‌های بافتی تحریک کنند. چند غذایی که ممکن است منجر به عدم تحمل هیستامین شوند عبارتند از:
- مرکبات
- پاپایا
- توت‌ها
- گوجه‌فرنگی
- آناناس
- آجیل
- شکلات
- سفیده‌ی تخم مرغ
- گوشت خوک
- ماهی
- سخت‌پوستان مانند خرچنگ، لابستر و میگو
برخی از داروها: برخی از داروهای خاص باعث افزایش تولید هیستامین در بدن می‌شوند. استفاده‌ی طولانی مدت از چنین داروهایی می‌تواند منجر به عدم تحمل هیستامین شود. اگر یک یا چند داروی زیر را مصرف می‌کنید، با پزشک خود در مورد اثرات آن‌ها بر سطح هیستامین خود صحبت کنید.
- آنتی‌بیوتیک‌ها
- داروهای ضدافسردگی
- دیورتیک‌ها
- شل‌کننده‌های عضلانی
- داروهای سل
- داروهای ضدروان‌پریشی
اگزمای آتوپیک: مطالعات نشان می‌دهند که افراد مبتلا به اگزمای آتوپیک شدید، در نهایت سطوح هیستامین بالاتری در پلاسمای خود دارند. این مساله می‌تواند با گذشت زمان منجر به عدم تحمل هیستامین شود.
مصرف الکل: مصرف الکل، به روش‌های زیر منجر به عدم تحمل هیستامین می‌شود:
- هر دوی مسیرهای متابولیک الکل و هیستامین، آنزیم‌های آلدهید اکسیداز را آزاد می‌کنند. این امر از تجزیه‌ی کامل هیستامین جلوگیری می‌کند.
- الکل، ماست‌سل‌های بافت را تشویق می‌کند تا هیستامین بیشتری نسبت به آنچه نیاز است آزاد کنند.
- الکل، تولید DAO را در بدن کاهش داده که منجر به افزایش سطح هیستامین می‌شود. این امر می‌تواند منجر به عدم تحمل هیستامین شود.
اثرات هیستامین بر بدن
- غلظت هیستامین بیش از 100 نانوگرم در میلی‌لیتر می‌تواند منجر به ایست قلبی شود.
- سطوح هیستامین بین 7 تا 12 نانوگرم در میلی‌لیتر می‌تواند منجر به مشکلات تنفسی، خس‌خس سینه، سرفه و اسپاسم راه هوایی شود.
- کاهش فشار شریانی که منجر به سرگیجه می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که سطح هیستامین بین 6-8 نانوگرم در میلی‌لیتر باشد.
- سردرد، برافروختگی، کهیر و خارش پوست در زمانی که سطح هیستامین بین 3-5 نانوگرم در میلی‌لیتر باشد، شایع است.
- ترشح اسید معده و افزایش جزئی ضربان قلب در افرادی که سطح هیستامین آن‌ها بین 1-2 نانوگرم در میلی‌لیتر است مشاهده می‌شود.
توصیه‌هایی برای مدیریت عدم تحمل هیستامین
مکمل‌های دیامین اکسیداز (DAO): در سال 2019، یک مطالعه در افراد مبتلا به عدم تحمل هیستامین از مکمل‌های خوراکی DAO استفاده کرد. این مطالعه به این نتیجه رسید که علائم این بیماری با این مکمل‌ها تا حد زیادی کاهش می‌یابد.
رژیم حذف هیستامین: لیست غذاهای غنی از هیستامین را بررسی کنید و حداقل به مدت 2 تا 3 هفته آن‌ها را از رژیم غذایی خود حذف کنید. این اقدام برای از بین بردن هیستامین ذخیره شده از بدن کافی است. این غذاها را کم کم به رژیم خود برگردانید و مراقب ظهور مجدد علائم باشید. این کار به ایجاد یک برنامه‌ی غذایی که علائم عدم تحمل هیستامین را کنترل کند، کمک می‌کند.
غذاهای تازه را انتخاب کنید: بیشتر غذاهای بسته‌بندی شده، کنسرو شده، منجمد و ترشی دارای سطوح هیستامین بالایی هستند. وقتی میوه‌ها، سبزیجات و غلات تازه‌تری را انتخاب می‌کنید، می‌توانید علائم را کنترل کنید.
خلاصه
- عدم تحمل هیستامین، به معنی تجمع بیش از حد هیستامین در بدن می‌باشد. 1% از کل جمعیت جهان به هیستامین عدم تحمل دارند.
- هیستامین به عملکرد طبیعی بدن کمک می‌کند و برای هضم غذا لازم است. هیستامین در نتیجه‌ی التهاب، آلرژی و زمانی که بدن در معرض خطر فیزیکی یا روحی قرار می‌گیرد ترشح می‌شود.
- افزایش ضربان قلب، اسهال، سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر (IBS)، مشکلات تنفسی، سرگیجه و علائم آلرژیک مانند کهیر، خارش پوست و آبریزش چشم از علائم عدم تحمل هیستامین هستند.
- یکی از دلایل اصلی عدم تحمل هیستامین، کاهش تولید دیامین اکسیداز (DAO) در بدن است.
- پنج SNP مختلف در ژن AOC1 باعث کاهش تولید DAO شده و منجر به افزایش خطر عدم تحمل هیستامین می‌شوند.
- عفونت‌های باکتریایی، مصرف غذاهای غنی از هیستامین، مصرف داروهایی که می‌توانند سطح هیستامین را در بدن افزایش دهند و مصرف الکل می‌توانند منجر به عدم تحمل هیستامین شوند.
- داروهای آنتی‌هیستامین OTC، داروهای تجویزی آنتی‌هیستامین و مکمل‌های DAO همگی قادرند علائم عدم تحمل هیستامین را کنترل کنند.
- پیروی از یک رژیم غذایی حذف هیستامین نیز به جلوگیری از تشدید بیماری کمک می‌کند.
