حدود 75درصد از آمریکایی‌ها صبح‌ها قهوه می‌نوشند و تقریبا نیمی از آن‌ها به طور منظم این کار را انجام می‌دهند. یک فنجان قهوه (240 گرم) حاوی 95 میلی‌گرم کافئین است. برای دهه‌ها، مردم بر این باور بوده‌اند که کافئین موجود در قهوه احساس هوشیاری و انرژی ایجاد می‌کند. اکنون محققان به گونه‌ای دیگر فکر می‌کنند.
محققان پس از مقایسه اثرات عصبی قهوه در مقابل کافئین، گزارش دادند که در واقع این خود قهوه است که منجر به افزایش فعالیت مغز و عملکرد شناختی می‌شود نه کافئین موجود در آن. اگر چنین است، پس نقش کافئین چیست؟ پاسخ این سوال را در ادامه این مقاله خواهید یافت.
رابطه بین ژن CYP1A2 و کافئین یک خیابان دو طرفه است. این ژن بر نحوه متابولیسم کافئین تاثیر گذاشته و در عین حال، عادت مصرف کافئین شما نیز بر فعالیت آن اثر دارد. دانستن وضعیت ژن CYP1A2 به شما کمک می‌کند تا در مورد میزان مصرف ایده‌آل کافئین خود مطلع شوید. تست ژنتیک تغذیه حنیفا با بررسی CYP1A2 و 9 ژن دیگر واکنش بدنتان به کافئین را ارزیابی می‌کند.
کافئین موجود در قهوه صبح چگونه شما را سرحال می‌کند؟
کافئین یک ماده تلخ طبیعی است که در بیش از 60 نوع منبع گیاهی یافت می‌شود. برخی از رایج‌ترین منابع کافئین عبارتند از:
- دانه‌های قهوه
- برگ‌های چای
- غلاف کاکائو
- آجیل کولا
کافئین یک محرک شناخته شده سیستم عصبی مرکزی (CNS) است. این ماده نورون‌های نورآدرنالین در CNS را فعال کرده و ترشح دوپامین را تحریک می‌کند. دوپامین یک انتقال‌دهنده عصبی است که افراد را متمرکز، شاد، پرانرژی و هوشیار می‌کند. در واقع به همین دلیل است که اکثر افراد صبح‌ها قهوه می‌نوشند. آن‌ها احساس می‌کنند یک فنجان قهوه آن‌ها را سرحال کرده و خواب را از سرشان می‌پراند.
قهوه در مقابل کافئین: تفاوت آن‌ها چیست؟
قهوه از بو دادن، آسیاب کردن و دم کردن دانه‌های قهوه به دست می‌آید. این ماده حاوی ترکیبات متعددی است که بر بدن و ذهن انسان تاثیر می‌گذارد؛ برخی از این ترکیبات عبارتند از:
- کافئین
- اسیدکلروژنیک
- تانن
- تیامین
- زانتین
- اسید سیتریک
متوسط مصرف کافئین در ایالات متحده 200 میلی‌گرم در روز است. بزرگسالان کافئین را به شکل قهوه و نوشیدنی‌های کافئین‌دار مصرف می‌کنند. با اینکه مصرف کم تا متوسط کافئین بی‌خطر و مفید است، دوزهای بسیار بالای آن ممکن است منجر به مشکلات قلبی-عروقی شوند. سوء مصرف کافئین می‌تواند منجر به وضعیتی به نام سندرم وابستگی به کافئین شود. این مشکل با تغییرات رفتاری، روانی و شناختی در فرد مشخص می‌شود.
نوشیدن قهوه در صبح چگونه بر مغز تاثیر می‌گذارد: نتایج یک مطالعه
مدت‌ها اعتقاد بر این بود که کافئین موجود در قهوه باعث افزایش انرژی، تمرکز و سایر تغییرات ذهنی در افراد می‌شود. با این حال، در سال 2023، مطالعه‌ای در مجله Frontiers in Behavioral Neuroscience منتشر شد و نشان داد که برخی از این تغییرات می‌توانند تنها یک اثر تلقینی ناشی از نوشیدن قهوه صبح باشند و ارتباطی با مصرف کافئین ندارند.
خلاصه مطالعه
- قهوه تغییرات جسمی و روحی مختلفی را در بدن ایجاد می‌کند.
- همه این تغییرات ثبت یا توضیح داده نمی‌شوند.
- گروهی از محققان، بر روی افرادی که قهوه می‌نوشند تصویربرداری تشدید مغناطیسی عملکردی (fMRI) انجام دادند تا تاثیر نوروبیولوژیکی این نوشیدنی را درک کنند.
شرکت‌کنندگان مطالعه
دو گروه از شرکت‌کنندگان در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفتند:
- گروه قهوه: 47 نفر با میانگین سنی 30 سال
- گروه کافئین: 36 نفر با میانگین سنی 32.1 سال
مشاهدات مطالعه
fMRI، تغییرات ایجاد شده در شبکه حالت پیش‌فرض مغز (DMN)، شبکه بصری و شبکه کنترل اجرایی راست (RECN) در شرکت‌کنندگان را تجزیه و تحلیل کرد. DMN، نواحی از مغز است که زمانی که فرد بر آنچه که در اطرافش اتفاق می‌افتد تمرکز نداشته باشد، فعال می‌شوند. سیستم DMN با شرایط مختلف سلامت روان مانند افسردگی و اضطراب مرتبط است.
RECN مسئول دستکاری اطلاعات، تصمیم‌گیری و توانایی‌های حل مسئله مغز است. شبکه‌های بصری مغز، مناطقی هستند که با فرآیندهای واکنش بصری پیچیده مرتبط هستند. این مطالعه تفاوت‌های جالبی را در fMRI گروه‌های قهوه و کافئین مشاهده کرد.
دادههای fMRI گروه قهوه
دادههای fMRI مصرف‌کنندگان قهوه موارد زیر را نشان می‌دهد:
- ارتباط (connectivity) DMN خلفی، پس از مصرف قهوه در مقایسه با دادههای قبل از مصرف قهوه کاهش یافت.
- ارتباط گره‌ها در سیستم‌های بصری و RECN بالاتر پس از مصرف قهوه در مقایسه با دادههای قبل از مصرف قهوه افزایش یافت.
- جالب توجه است که در مصرف‌کنندگان کافئین، محققان متوجه کاهش ارتباط DMN خلفی شدند اما افزایش ارتباطی در سیستم‌های بصری و RECN مشاهده نشد.
قهوه و کافئین چگونه بر DMN تاثیر می‌گذارند
یکی از مشاهدات جالب این مطالعه، تاثیر کافئین و قهوه بر ارتباطات DMN خلفی، به ویژه در ناحیه پراکونئوس (Precuneus) بود. پراکونئوس با وظایفی مانند خودآگاهی، واکنش‌پذیری، ادغام اطلاعات و بازیابی حافظه مرتبط است. کاهش ارتباط گره‌ای در ناحیه پراکونئوس می‌تواند دلیل این باشد که افراد برای انتقال از حالت استراحت به حالت عمل، آمادگی بیشتری بدست می‌آورند.
کاهش ارتباط عملکردی بین شبکه‌های حرکتی و قشر جلوی مغز پس از مصرف قهوه و کافئین، یکی دیگر از مشاهدات جالبی‌ست که این مطالعه به آن دست یافته است. به گفته محققان، این روندِ ارتباط می‌تواند دلیلی برای افزایش تمایل به قهوه، در مصرف‌کنندگان قهوه باشد.
اثر قهوه با تجربه حسی مرتبط است
یک تفاوت فاحش در fMRI مصرف‌کنندگان قهوه و کافئین این بود که فقط افرادی که قهوه می‌نوشیدند افزایش ارتباط در شبکه‌های بصری و RECN بالاتر را تجربه کردند. این افزایش در گروه کافئین مشاهده نشد. به گفته کارشناسان، سایر اجزای قهوه می‌توانند باعث ارتباط بیشتر در کنترل اجرایی و تصاویر بصری شوند. متخصصان بر این باورند که تلقین می‌تواند در مصرف‌کنندگان قهوه، واکنش‌های لذت‌بخشی را تحریک کند. این تلقین هیچ ارتباطی با پاسخ‌های عصبی شیمیایی که از قبل ایجاد شده‌اند، ندارد. و در عوض، با تجربیات حسی نوشیدن یک فنجان قهوه مرتبط است.
نتیجه‌گیری مطالعه
این مطالعه نشان داد که اثرات قهوه، مانند هوشیاری نسبت به محرک‌های خارجی و سرحالی، می‌توانند ناشی از سایر ترکیبات پیچیده موجود در این نوشیدنی باشد و نه به دلیل کافئین. این محققان، دو واکنش متفاوت مغزی به قهوه را گزارش دادند: اثرات عصبی شیمیایی کافئین در بدن و مغز و تجربیات حسی حاصل از این نوشیدنی.
پاسخ‌های عصبی شیمیایی را به می‌توان به کافئین نسبت داد اما لازم است که تجربیات حسی بیشتر مورد بررسی قرار گیرند. این تجربیات می‌توانند یک تلقین، یا نتیجه سایر ترکیبات قهوه باشد.
محدودیت‌های مطالعه
محققان اشاره می‌کنند که fMRI برای برخی افراد استرس‌زا بوده و این مساله ممکن است نتایج را تغییر داده باشد. عدم وجود یک نمونه کنترل غیرمصرف‌کننده نیز یکی از محدودیت‌های این مطالعه است. این گروه می‌تواند به رد علائم ترک به عنوان دلیلی برای این تغییرات حسی کمک کند. در این مطالعه fMRIها، فقط اتصال مغز در حالت استراحت را تجزیه و تحلیل کردند. اندازه‌گیری اتصالات در حالت‌های وظیفه‌محور ممکن است نتایج دقیق‌تری ارائه دهد.
چگونه صبح‌ها احساس هوشیاری بیشتری داشته باشیم؟
مطمئنا قهوه برای احساس هوشیاری بیشتر در صبح مفید است، اما راه‌های دیگری هم برای انتقال از حالت استراحت به آمادگی بدون وابستگی به کافئین وجود دارد.
1. قرار گرفتن در معرض نور خورشید
یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای احساس هوشیاری بیشتر در صبح این است پرده‌ها را کنار بزنید و اجازه دهید که نور خورشید وارد اتاق شود. علاوه بر این می‌توانید یک پیاده‌روی سریع در فضای باز داشته باشید تا نور خورشید را جذب کنید. نور خورشید به رفع کسالت صبحگاهی کمک می‌کند.
2. خواب خوب شبانه
یکی از دلایل اصلی احساس خستگی و خواب‌آلودگی افراد در صبح، نداشتن 7 تا 8 ساعت خواب آرام در شب است. خوابیدن و بیدار شدن در ساعات مشخص و داشتن یک خواب خوب شبانه می‌تواند به هوشیاری و فعال ماندن در صبح کمک کند.
3. ورزش صبحگاهی
حتی 10 تا 15 دقیقه ورزش در صبح می‌تواند به پمپاژ خون در سراسر بدن و مغز و رفع گیجی و کسل بودن کمک کند.
4. صبحانه سرشار از پروتئین
مصرف یک صبحانه غنی از پروتئین در صبح به بدن کمک می‌کند تا انرژی لازم برای گذراندن روز و تمرکز بهتر را بدست آورد.
5. داروهایتان را بررسی کنید
برخی از داروهایی که مصرف می‌کنید ممکن است باعث گیجی و خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز شوند. در این مورد با پزشک خود صحبت کنید و سعی کنید این داروها را تغییر دهید و یا دوز آن را عوض کنید.
تست ژنتیک برای بررسی واکنش بدن به کافئین
تست ژنتیک تغذیه حنیفا که 58 شاخص ژنتیکی مرتبط با تغذیه را در شما بررسی می‌کند، 10 ژن دخیل در واکنش بدنتان به کافئین را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد.
برای انجام این آزمایش، یک نمونه ساده بزاق کافیست؛ DNA موجود در بزاق استخراج شده و در آزمایشگاه بررسی و آنالیز می‌شود؛ در نهایت جواب این آزمایش در قالب کتابچه‌هایی مدون در اختیار شما قرار خواهد گرفت و با کمک متخصصین مرکز خدمات تخصصی ژنتیک حنیفا می‌توانید نتایج را تجزیه و تحلیل کنید. با اطلاع داشتن از ویژگی‌های ژنتیکی مرتبط با تغذیه همچون واکنش بدن به کافئین، میزان نیاز به ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلف، حساسیت‌های غذایی و احتمال کاهش وزن در اثر مصرف پروتئین، می‌توانید تصمیماتی آگاهانه درباره رژیم غذایی خود بگیرید و سبک زندگی سالم‌تری را انتخاب کنید.
اگر به تازگی وارد دنیای تست‌های ژنتیکی شده‌اید و احساس می‌کنید که هنوز کاملا با آن آشنا نشده‌اید، نگران نباشید. با مشاوران ما تماس بگیرید و آزمایش مناسب با نیازها و دغدغه‌های خود را انتخاب کنید.
خلاصه: آیا تاثیر نوشیدن قهوه در صبح، تلقین است؟
- حدود سه چهارم از جمعیت آمریکا قهوه می‌نوشند. افراد بر این باورند که کافئین موجود در قهوه به آن‌ها کمک می‌کند فعال‌تر، متمرکزتر و پرانرژی‌تر باشند.
- اکنون محققان فکر می‌کنند که ممکن است اجزای دیگری به جز کافئین در قهوه وجود داشته باشد که تجربه حسی حاصل از نوشیدن این نوشیدنی را در افراد ایجاد می‌کند.
- علاوه بر کافئین، قهوه حاوی ترکیبات مختلفی مانند اسید کلروژنیک، تانن، تیامین، گزانتین و اسیدسیتریک است. اثرات دقیق همه این اجزا هنوز مورد مطالعه قرار نگرفته است.
- در مقاله‌ای که در Frontiers in Behavioral Neuroscience منتشر شد، محققان بر روی افرادی که قهوه و نوشیدنی‌های کافئین‌دار مصرف می‌کردند مطالعات انجام دادند و تفاوت در ارتباط گره‌های مغز را تجزیه و تحلیل کردند.
- بر اساس این مطالعه، نوشیدن قهوه باعث ایجاد تغییراتی در ارتباط گره‌ها در سیستم‌های بینایی می‌شد که این حالت در افرادی که کافئین مصرف می‌کردند مشاهده نشد.
- این تغییرات به افراد کمک می‌کند تا آمادگی بالاتری برای انتقال از حالت استراحت به حرکت تجربه کنند. این تغییرات یک تجربه حسی نیز ایجاد می‌کنند که کافئین چنین احساسی را به همراه نداشت.
- از این رو محققان بر این باورند که ممکن است ترکیبات دیگری در قهوه وجود داشته باشد که این اثرات را ایجاد کند.
- در حالی که قهوه به هوشیاری صبحگاهی کمک می‌کند، قرار گرفتن در معرض نور خورشید، ورزش صبحگاهی، لذت بردن از یک صبحانه غنی از پروتئین و داشتن یک خواب خوب در شب نیز می‌توانند هوشیاری صبحگاهی را بهبود بخشد.
