نمک یک ماده‌ی معدنی است که برای بدن انسان حیاتی می‌باشد، اما چه میزان نمک بیش از حد تلقی می‌شود؟ تحقیقات ثابت کرده‌اند که تقریبا 500 میلی‌گرم نمک در روز تمام چیزی است که برای عملکرد عضلات، هدایت تکانه‌ها در اعصاب و حفظ تعادل طبیعی آب و سایر مواد معدنی نیاز دارید.
اگرچه این تایید می‌کند که بدن انسان برای حفظ عملکرد خود به مقدار مشخصی نمک نیاز دارد اما معمولا نیازی به نگرانی در مورد مکمل کردن نمک در رژیم غذایی خود ندارید. چرا؟ زیرا نمک در همه جا وجود دارد و به جای نگرانی در مورد مصرف مقدار کافی نمک، بیشتر مردم باید نگران مصرف بیش از حد آن باشند. طبق گزارش FDA ایالات متحده، هر فرد به طور متوسط روزانه 3400 میلی‌گرم نمک مصرف می‌کند.
نمک، نگهدارنده‌ی اولیه‌ی مواد غذایی است و قرن‌هاست که وجود داشته است. همانطور که انقلاب کشاورزی در سراسر قاره‌ها گسترش یافت و انسان‌ها کمتر شکار کردند، رژیم غذایی ما به گونه‌ای تکامل یافت که شکار، که سرشار از سدیم بود، کمتر شده و خوردن غلات بیشتر شد. پس از آن، تکمیل رژیم غذایی ما با نمک افزوده به یک ضرورت تبدیل شد.
علاوه بر این، نمک‌سود کردن غذاها به راهی برای حصول اطمینان از اینکه خانواده‌ها به اندازه‌ی کافی در طول سال غذا می‌خورند، تبدیل شد؛ این امر به ویژه در آب و هواهایی که گاهی اوقات به دلیل فصول بارانی یا خشک، کشاورزی را غیرممکن می‌کرد، اهمیت زیادی داشت. در دوره‌ای از تاریخ، تهیه‌ی نمک به طور فزاینده‌ای دشوار شد و ارزش آن افزایش یافت. در دوران باستان، نمک به اندازه‌ی طلا اهمیت داشت. با این حال، برخلاف افسانه‌ها، هرگز از ارزش طلا پیشی نگرفت.
بنابراین، اگر نمک بیش از حد مصرف شود، آیا واقعا مضر است؟ برخی از عوارض جانبی که می‌تواند ناشی از خوردن نمک زیاد باشد چیست؟
رژیم غذایی پر سدیم کدام اندام‌ها را بیشتر تحت تاثیر قرار می‌دهد؟
سدیم یکی از عناصر شیمیایی موجود در نمک است. بیشتر سدیم دریافتی روزانه‌ی ما از غذاهای بسته‌بندی‌شده تامین می‌شود. با این حال، صنعت غذا و نوشیدنی در سال‌های اخیر اقداماتی را برای کاهش میزان نمک اضافه شده به اقلامی مانند کنسرو سوپ، غذاهای منجمد و سس‌های از پیش تولیدشده و سس‌های سالاد انجام داده است.
توجه به مصرف سدیم و نمک به دلایل مختلفی مهم است. کل بدن می‌تواند تحت تاثیر یک رژیم غذایی با مقادیر بالای سدیم قرار گیرد. کلیه‌ها به طور خاص بار سنگین نمک را تحمل می‌کنند، اما خوردن بیش از حد نمک خطر ابتلا به آنوریسم، فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی-عروقی و عوارض قلبی را نیز افزایش می‌دهد. مصرف بیش از حد سدیم حتی می‌تواند باعث کاهش تراکم استخوان شود و شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد نمک بیش از حد می‌تواند به کبد شما آسیب برساند.
اگر به طور منظم غذاهای حاوی مقادیر زیادی سدیم می‌خورید یا عادت به اضافه کردن نمک اضافی به غذای خود دارید، ممکن است متوجه برخی علائم فیزیکی مانند موارد زیر شوید:
- نفخ به خصوص در صورت، انگشتان، پاها و مچ پا. (برخی افراد احساس «پف کردن» یا «ورم» دارند)
- تکرر ادرار
- تشنگی بیش از حد
- سردرد
نمک چگونه بر فشار خون تاثیر می‌گذارد؟
هنگامی که یک وعده‌ی غذایی حاوی سدیم زیاد می‌خورید، بدن شما آب را نگه می‌دارد تا به همراه آن سدیم را از بدن خارج کند. این آب اضافی وارد جریان خون شما می‌شود، به این معنی که حجم بیشتری از مایع در بدن شما رانده می‌شود، که بر دیواره‌ی رگ‌های خونی و قلب فشار وارد می‌کند و قلب برای پمپاژ آن باید سخت‌تر کار کند. نتیجه‌ی این مساله، افزایش فشار خون است.
احتباس آب نه تنها بر ظاهر شما تاثیر می‌گذارد، بلکه بر سلامتی نیز اثر دارد.بر اساس مطالعه‌ای که در مجله‌ی آمریکایی تغذیه‌ی بالینی منتشر شده است، زمان زیادی طول نمی‌کشد تا این تغییر در فشار خون رخ دهد. در کمتر از 30 دقیقه پس از خوردن یک وعده‌ی غذایی نمکی، فشار خون شما می‌تواند افزایش یابد زیرا سدیم توانایی رگ‌های خونی شما را برای گشاد شدن مهار می‌کند.
زمان زیادی طول نمی‌کشد تا فشار خون به حالت اولیه بازگردد، اما اگر دائما وعده‌های غذایی خیلی نمکی می‌خورید، این افزایش مزمن فشار خون منجر به وضعیتی به نام فشار خون بالا می‌شود. فشار خون بالا به عنوان «قاتل خاموش» نامیده می‌شود و تا حد زیادی به خطر ابتلا به بیماری قلبی یا حمله‌ی قلبی، سکته‌ی مغزی یا آنوریسم کمک می‌کند.
سدیم و کلسیم
محققان دانشگاه آلبرتا، ارتباطی بین نحوه‌ی دفع کلسیم و سدیم از بدن کشف کردند. به نظر می‌رسد که هر دو ماده‌ی مغذی، توسط یک مولکول تنظیم می‌شوند. به گفته‌ی دکتر تاد الکساندر، محقق اصلی این تحقیق، «زمانی که بدن سعی می‌کند سدیم را از طریق ادرار دفع کند، یافته‌های ما نشان می‌دهد که بدن همزمان از شر کلسیم نیز خلاص می‌شود.»
بدن شما سعی نمی‌کند سدیم اضافی را نگه دارد بلکه آنچه را که نیاز دارد می‌گیرد و سپس بقیه را به عنوان ضایعات از طریق ادرار دفع می‌کند. کلسیم همراه با آن از استخوان‌های شما بیرون کشیده می‌شود و در حالی که سطح سدیم را همیشه می‌توان از طریق رژیم غذایی افزایش داد، با افزایش سن، جذب کلسیم سخت‌تر و سخت‌تر می‌شود. نتیجه‌ی این مساله از دست دادن تراکم استخوان است. استخوان‌های ما شکننده‌تر می‌شوند و این منجر به پوکی استخوان شده که خطر شکستگی استخوان در اثر یک زمین خوردن ساده را افزایش می‌دهد.
نمک و کلیه‌ها
در نهایت، اندام‌هایی که مسلما بیشتر تحت تاثیر رژیم غذایی پرسدیم قرار می‌گیرند، کلیه‌ها هستند. کلیه‌ها سیستم تصفیه‌ی طبیعی بدن شما هستند. وظیفه‌ی آن‌ها این است که مواد زائد و مایعات اضافی را از خون خارج کرده و از طریق ادرار به بیرون بفرستند. برای عملکرد صحیح کلیه، تعادل ظریف سدیم و پتاسیم باید حفظ شود. اگر این تعادل به دلیل مصرف زیاد سدیم از بین برود، توانایی کلیه‌ها را برای عملکرد صحیح تغییر می‌دهد. در نتیجه، آب کمتری خارج می‌شود و کلیه‌های شما باید سخت‌تر کار کنند، که منجر به کاهش عملکرد آن می‌شود.
همانطور که قبلا دیدیم، یک رژیم غذایی نمکی میزان کلسیم را هم در ادرار افزایش می‌دهد. هنگامی که کلسیم با اگزالات (ترکیبی که در برخی غذاها از جمله نمک یافت می‌شود) ترکیب می‌گردد، توده‌ی سختی به نام سنگ کلیه را تشکیل می‌دهد. سنگ‌های کلیه معمولا خطرناک نیستند، اما فوق‌العاده دردناک هستند. بدن شما با خارج کردن آن‌ها از کلیه‌ها، از طریق لوله‌های نازکی به نام حالب و از طریق ادرار از شر آن‌ها خلاص می‌شود. گاهی اوقات، اگر سنگ برای عبور خیلی بزرگ باشد، در هنگام خروج گیر می‌کند و برای شکستن آن به قطعات کوچک‌تر، به یک جراحی جزئی نیاز خواهد بود.
نتیجه‌گیری
یک رژیم غذایی نمکی می‌تواند به طرق مختلف بر سلامت شما تاثیر منفی بگذارد و ممکن است این اثرات دیر تشخیص داده شوند. به عنوان مثال، فشار خون بالا معمولا توسط پزشکان به عنوان قاتل خاموش نامیده می‌شود، زیرا گاهی اوقات بدون معاینات منظم و انجام معاینات فیزیکی قابل تشخیص نیست. با این حال، برخی علائم و نشانه‌ها وجود دارند که باید مراقب آن‌ها باشید؛ این نشانه‌ها می‌توانند شما را به این واقعیت راهنمایی کنند که رژیم غذایی‌تان ممکن است حاوی نمک بیش از حد باشد.
اگر به طور مکرر دچار نفخ یا تورم در صورت، انگشتان دست، انگشتان پا یا مچ پا می‌شوید، به خصوص در صبح، این یک علامت بسیار شایع سطوح بالای سدیم است. کارهای زیادی وجود دارد که می‌توانید برای محدود کردن مصرف سدیم و دفع سدیم اضافی از بدن خود انجام دهید.
اولین و واضح‌ترین آن نوشیدن آب زیاد، به خصوص بعد از خوردن یک وعده‌ی غذایی شور است. به طور منظم چک آپ کنید تا سطح فشار خون خود را کنترل کنید. تا جایی که می‌توانید از مصرف غذاهای بسته‌بندی شده و فرآوری‌شده خودداری کنید. بیشتر سدیم مصرفی روزانه‌ی ما از غذاهای بسته‌بندی شده‌ای است که اغلب در تلاش برای صرفه‌جویی در زمان پخت و پز، از فروشگاه می‌خریم. اگر این غذاهای آماده را می‌خرید، برچسب آن را با دقت بخوانید.
متاسفانه، برخی از افراد از نظر ژنتیکی مستعد حساسیت کم به طعم نمک هستند، که می‌تواند تشخیص این که چیزی که می‌خورند خیلی شور است را برای‌شان دشوار کند. آزمایش ژنتیک تغذیه‌ی حنیفا می‌تواند به شما بگوید که آیا حامل ژنی هستید که ممکن است حساسیت شما به نمک را تحت تاثیر قرار دهد یا خیر.
با این اطلاعات می‌توانید انتخاب‌های بهتر و آگاهانه‌تری در مورد نحوه‌ی برگزیدن چاشنی غذای خود داشته باشید. گزارش‌های حنیفا شامل اطلاعاتی در مورد سلامتی و تندرستی شما بر اساس DNA منحصر به فردتان است، بنابراین شما چیزهایی را در مورد خودتان خواهید فهمید که فراتر از تصورتان می‌باشد. با آزمایش ژنتیک تغذیه‌ی حنیفا، همچنین خواهید فهمید که بر اساس ساختار ژنتیکی، رژیم غذایی بهینه برای شما چیست.
