سرطان رودهی بزرگ، سومین سرطان شایعی است که افراد سراسر جهان را تحت تاثیر قرار میدهد. تخمین زده میشود که در سال 2021، تقریبا 149500 آمریکایی به سرطان رودهی بزرگ مبتلا شده باشند. مطالعهای که توسط دانشگاه Umea انجام شد نشان میدهد که مصرف بیرویهی آنتیبیوتیکها میتواند با افزایش خطر ابتلا به سرطان رودهی بزرگ مرتبط باشد. تاثیر آنتیبیوتیکها بر میکروبیوم روده، به عنوان عامل افزایش خطر گزارش شده است.
آنتیبیوتیکها و میکروبیوم روده
آنتیبیوتیکها، زمانی که به صلاح دید پزشک تجویز شده و در مقادیر توصیهشده مصرف میشوند، در مبارزه با عفونتها به ما کمک میکنند. مطالعات، ارتباطی قوی بین آنتیبیوتیکها و میکروبیوم روده نشان دادهاند. میکروبیوم روده در واقع کلونیهایی از میکروارگانیسمهای مفیدیست که در رودهی انسان ساکن هستند. آنتیبیوتیکها با این میکروارگانیسمها تعامل برقرار کرده و باعث تغییر در ترکیب و عملکرد آنها میشوند.
اثرات استفاده از آنتیبیوتیکها بر میکروبیوم روده
- درمان با سیپروفلوکساسین، بر رشد بیش از حد یک نوع میکروارگانیسم مفید در روده تاثیر میگذارد. رشد بیش از حد یک نوع باکتری خاص، یکنواختی و تنوع میکروبیوم روده را مختل میکند.
- مطالعهای که روی موشهای آزمایشگاهی انجام شد نشان داد که با تجویز آنتیبیوتیک، تغییراتی در سطح چربی و هورمونهای متابولیک ایجاد میشود.
- میکروبیوم روده بر سیستم ایمنی تاثیر میگذارد و تغییرات در آن منجر به اثرات خودایمنی، التهابی و آلرژیک در بدن میشود.
- درمان با آنتیبیوتیکهای کلاس بتالاکتام، باعث تخریب کربوهیدرات و در نتیجه عدم تعادل قند در بدن میشود؛ این همان اتفاقیست که در بدن افراد چاق نیز رخ میدهد.
علاوه بر این، استفادهی بیش از حد از آنتیبیوتیکها منجر به وقوع عفونتهای فرصتطلب* توسط میکروبهای مقاوم به آنتیبیوتیک شده که میتوانند بدن را نابود کنند. پس از مصرف بیرویهی آنتیبیوتیک، بیان ژنتیکی** میکروبهای روده، فعالیت پروتئینها و متابولیسم کلی بدن تغییر کرده و جایگزینی یا ترمیم آن ممکن است سالها طول بکشد. در اغلب موارد، برگشتن به حالت اولیه، به سختی امکانپذیر است.
*توجه: عفونتهای فرصتطلب توسط پاتوژنهایی ایجاد میشوند که از موقعیتی که در حالت طبیعی بدن وجود ندارد، سوء استفاده میکنند.
**بیان ژنتیکی فرآیندی است که طی آن اطلاعات ذخیره شده در یک ژن برای تولید پروتئین استفاده شده تا در نهایت باعث ایجاد یک اثر فیزیولوژیکی شود.
سرطان رودهی بزرگ: تغییرات در روده و عوامل خطر
تشخیص سرطان رودهی بزرگ میتواند بسیار چالشبرانگیز باشد. علائم آن ممکن است بلافاصله مورد توجه قرار نگیرد یا با علائم ناشی از عفونتها، سندرم رودهی تحریکپذیر یا التهاب روده اشتباه گرفته شوند.
سرطان رودهی بزرگ در ابتدا به صورت پولیپهایی در رودهی بزرگ ظاهر میشود. این پولیپها در ابتدا غیرسرطانی هستند و بعدا به سرطان تبدیل میشوند. بقای فرد کاملا به مرحلهی سرطان بستگی دارد؛ برای مثال، نرخ بقای 5 ساله در سرطان رودهی بزرگ مرحله یک، 90.1٪ است.
انواع خاصی از باکتریهای میکروبیوم روده، گوگرد تولید میکنند که برای DNA مضر بوده و باعث آسیب دیدن آن میشود. آسیب DNA منجر به جهشهایی شده که ممکن است سرطانزا باشند (پتانسیل ایجاد سرطان را دارند).
الگوهای غذایی، مانند رژیم غذایی سرشار از چربی حیوانی و پروتئین، یک عامل خطر کلاسیک برای سرطان رودهی بزرگ است. علاوه بر این، الگوی غذایی فوقالذکر با افزایش تنوع باکتریهای تولیدکنندهی گوگرد در میکروبیوم روده نیز مرتبط است.
باکتریهایی مانند استرپتوکوک بوویس، محرکهای شناختهشدهی تولید سیتوکین هستند که با مرگ سلولی در سلولهای سرطانی تداخل میکنند. بهعلاوه، این باکتریها تولید سلولهای سرطانی جدید و همچنین ایجاد رگهای خونی جدید برای تامین خون سلولهای سرطانی را افزایش میدهند.
قابل ذکر است که هلیکوباکتر پیلوری نیز یک میکروب شناختهشده است که در ایجاد سرطان رودهی بزرگ نقش دارد. هلیکوباکتر پیلوری حاوی یک انکوپروتئین (پروتئین سرطانزا) به نام cagA است که باعث تحریک انکوپروتئین انسانی در سلولهای معده میشود. این اتفاق موجب رشد سرطان میشود.
نتایج یک مطالعه: آنتیبیوتیکها با افزایش خطر ابتلا به سرطان رودهی بزرگ مرتبط هستند.
مطالعهای که در دانشگاه Umea انجام شد، به بررسی تاثیرات استفاده از آنتیبیوتیکها بر خطر ابتلا به سرطان رودهی بزرگ پرداخت. دادههای مربوط به سرطان رودهی بزرگ از 40000 بیمار سوئدی از سال 2010 تا 2016 و همچنین دادههای یک گروه کنترل، متشکل از 200000 فرد بدون سرطان، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. علاوه بر این، دادههای مصرف آنتیبیوتیک در سالهای 2005 تا 2016 نیز از مرکز ثبت داروهای تجویزی سوئد، دریافت شد.
یافتههای مطالعه
در مقایسه با مردان و زنانی که آنتیبیوتیک مصرف نمیکردند و یا مصرف کمی داشتند، افرادی که آنتیبیوتیک مصرف میکردند 17 درصد بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان رودهی بزرگ در قسمت اول (کولون صعودی) قرار داشتند.
*نکته: کولون سه قسمت صعودی، عرضی و نزولی دارد.
در این تحقیق، زنان ارتباطی معکوس نشان دادند، یعنی زنانی که از آنتیبیوتیک استفاده میکردند، خطر کمتری برای ابتلا به سرطان رکتوم داشتند.
یافتههای دیگر
به منظور مطالعهی مکانیسم چگونگی تاثیر آنتیبیوتیکها بر سرطان رودهی بزرگ، محققان آزمایش دیگری انجام دادند. آنها اثرات استفاده از یک داروی ضدعفونیکنندهی غیرآنتیبیوتیکی که عموما برای عفونتهای ادراری تجویز میشد را دنبال کردند. استفاده از این دارو با اختلال در میکروبیوم روده و خطر ابتلا به سرطان روده ارتباطی نداشت.
یافتههای مطالعهی حاضر نشان میدهد که آنتیبیوتیکها با تاثیر بر میکروبیوم روده، خطر ابتلا به سرطان روده را افزایش میدهند.
در مجموع، آنتیبیوتیکها در موقعیتهای درمانی خاصی ضروری میشوند. با این حال، در موارد بیماریهای جزئی، افراد باید فقط با نظر پزشک از این داروها استفاده کنند.
توصیههایی برای کاهش مصرف بیرویهی آنتیبیوتیک و مدیریت سرطان کولون
- در مصرف آنتیبیوتیکها، احتیاط را رعایت کنید، یعنی در صورت نیاز و به مقدار دقیق توصیهشده از آنها استفاده کنید.
- برای پیشگیری از ابتلا به بیماریها، میتوان از ایمونوتراپی یا پروبیوتیکها به عنوان جایگزین آنتیبیوتیک استفاده کرد.
- برای درمان برخی از بیماریها، فاژ درمانی و باکتریوسینها میتوانند جایگزینهای معقولی برای آنتیبیوتیکها باشند.
- غربالگریهای منظم برای جستجوی پولیپ یا تودههای سرطانی در رودهی بزرگ میتواند به تشخیص آن در مراحل اولیه، کمک کند.
- برای جلوگیری از افزایش خطر ابتلا به سرطان رودهی بزرگ، تغییر رژیم غذایی، مثلا پیروی از رژیم غذایی مدیترانهای، توصیه میشود.
خلاصه
- سرطان رودهی بزرگ سومین سرطان شایع در جهان است.
- آنتیبیوتیکها بر محیط میکروبی روده، تاثیر منفی گذاشته که میتواند اثرات طولانی مدتی بر سلامتی داشته باشد.
- تشخیص سرطان رودهی بزرگ دشوار است، اگرچه غربالگری منظم میتواند مفید باشد.
- تغییرات در میکروبیوم روده یک عامل خطر مهم برای ابتلا به سرطان رودهی بزرگ است.
- یک مطالعه، افزایش 17 درصدی خطر ابتلا به سرطان رودهی بزرگ با مصرف آنتیبیوتیک را گزارش کرده است.
- احتیاط در مصرف آنتیبیوتیک، استفاده از پروبیوتیکها برای پرورش میکروبیوم روده، غربالگری منظم رودهی بزرگ و کاهش مصرف الکل میتواند به کاهش خطر ابتلا به سرطان روده کمک کند.