التهاب با بدن چه می‌کند؟

ممکن است شما هم مطالبی در مورد نقش التهاب مزمن در مواردی مثل درد قاعدگی، بیماری آلزایمر، سرطان و فرآیند پیری خوانده باشید. اما این اتفاقات به چه دلیلی رخ می‌دهند؟ التهاب با بدن شما چه می‌کند و چرا رفع آن غیرممکن به نظر می‌رسد؟

التهاب می‌تواند هم مضرباشد و هم مفید و گاهی اوقات از بدن محافظت می‌کند. التهاب حادِ کوتاه مدت و کنترل شده، برای مبارزه با عفونت و شروع روند بهبود در هنگام آسیب، ضروری است. با این حال، هنگامی که التهاب از کنترل خارج شده و شدت و یا مدت زمان آن بیش از حدِ مطلوب افزایش یابد، اغلب درد و بیماری رخ می‌دهد.

التهاب خوب: پاسخ التهابی حاد

در ابتدا بهتر است نگاهی به "التهاب خوب" داشته باشیم. التهاب حاد بخشی ضروری از پاسخ سیستم ایمنی غیراختصاصی است، بنابراین فرقی نمی‌کند در معرض عفونت باکتریایی، عفونت ویروسی، بریدگی، سوختگی یا تشعشع قرار بگیرید، پاسخ بدن به همه این موارد یکسان است. یک پاسخ التهابی سالم شامل موارد زیر می‌باشد:

1. اتساع و افزایش نفوذپذیری رگ‌های خونی، که باعث
2. مهاجرت سلول‌های ایمنی به ناحیه آسیب دیده می‌شود و پاتوژن‌ها (عوامل بیماری‌زا) و ضایعات موجود در ناحیه را از بافت آسیب دیده پاک می‌کند و باعث 
3. شروع روند بهبودی می‌شود.

گرما، تورم و قرمزی که در التهاب مشاهده می‌شود، نتیجه مرحله اول است، و درد می‌تواند ناشی از آسیب به نورون‌ها باشد. پروستاگلاندین‌ها (نوعی واسطه شیمیایی در بدن) درد را تشدید کرده و باعث گرفتگی عضلات می‌شوند. دردهای قاعدگی مثالی از این مورد هستند.

التهاب بد: زمانی که هدف‌گیری اشتباه رخ می‌دهد

التهاب مزمن می‌تواند در اثر وجود محرک التهابی اولیه که هنوز در بدن باقی مانده است رخ دهد. پاتوژن‌های مقاوم، قرار گرفتن مکرر در معرض سموم و یا عدم رفع التهاب حاد، از مواردی هستند که منجر به التهاب مزمن می‌شوند. افزایش سن نیز یکی از عواملی است که التهاب را افزایش می‌دهد و از طریق استرس اکسیداتیو، اختلال در تولید انرژی و تجمع سلول‌های پیر باعث ایجاد یک چرخه مضر می‌شود. علاوه بر این، چاقی، استرس و مشکلات خواب نیز واسطه‌های التهابی را افزایش می‌دهند.

به عنوان مثال، یکی از مسیرهای ناخوشایند، آزاد شدن مقادیر زیاد یک واسطه ایمنی به نام HMGB-1، از سلول‌ها می‌باشد که می‌تواند در نتیجه آسیب سلولی اتفاق بیفتد. در این حالت این ماده از سلول‌های مرده به بیرون نشت می‌کند. اثرات حاد افزایش HMGB-1 ممکن است باعث سپسیس ( نوعی التهاب که سراسر بدن را فرا می‌گیرد و بر اثر واکنش شدید سیستم ایمنی در برابر عفونت ایجاد می‌شود) و در صورت شدید بودن، نارسایی اندام‌ها شود. دیابت، آرتریت و سرطان نیز می‌توانند برخی از پیامدهای بلندمدت افزایش HMGB-1 باشند.

علاوه بر مسیرهای التهابی، بدن ما مکانیسم‌هایی نیز برای خاموش کردن التهاب (SPM) دارد. بسیاری از فواید روغن ماهی به دلیل وجود واسطه‌هایی است که از اسیدهای چرب امگا-3 تشکیل شده‌اند. این واسطه‌ها پاسخ‌های التهابی را تنظیم می‌کنند و بیان ژن را به حالت طبیعی باز می‌گردانند. این‌ها علاوه بر نقش ضدالتهابی می‌توانند پاسخ ایمنی در برابر عفونت‌های استافیلوکوکوس اورئوس (استاف طلایی) و E.coli را تقویت کرده و در سیستم ایمنی نقش داشته باشند. نکته جالب اینجاست که مکانیسم‌های ضدالتهابی می‌توانند تحت تاثیر ریتم شبانه‌روزی قرار گیرند. یک مطالعه که اثرات مفید روغن ماهی تقویت‌شده با SPM را بررسی کرده است، توصیه می‌کند که این مکمل در زمان صبح مصرف شود تا بتوان بیشتر از آن بهره‌مند شد.

التهاب چگونه بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟

التهاب از طرق مختلف بر رفتار سیستم ایمنی و سلامت کلی ما تاثیر می‌گذارد. علائم ناخوشایند، تخریب بافت و اشتباه گرفتن سلول‌های سالم با با سلول‌های عفونی شده، از جمله پیامدهای آن می‌باشد.

علائم التهاب

سیستم ایمنی در همه قسمت‌های بدن ما فعالیت می‌کند، بنابراین بسیاری از علائم، کل بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهند. علائم شایع التهاب سیستمیک شامل درد مفاصل یا عضلات، عفونت‌های مکرر، اختلالات خلقی از جمله افسردگی، افزایش یا کاهش وزن، خستگی مزمن و مشکلات گوارشی همچون یبوست یا اسهال می‌باشند.

التهاب یکی از علل شایع مشکلات قاعدگی است. تعدادی از محصولات ساخته شده از آراشیدونیک اسید، مثلا پروستاگلاندین E2 و F2، تا حد زیادی مسئول مشکلاتی مانند درد قاعدگی هستند. آن‌ها نه تنها باعث گرفتگی رحم می‌شوند، بلکه درک ما از درد را نیز افزایش می‌دهند. تظاهرات مزمن این مشکل به عنوان حساسیت احشایی شناخته می‌شود که ممکن است شامل بیماری‌هایی مانند IBS و فیبرومیالژیا باشد.

تجزیه‌شدن و زخم

هدف از التهاب کوتاه مدت، پاک کردن بقایای سلولی ناشی از آسیب یا عفونت است. اما ماهیت مخرب آن می‌تواند برای سلول‌ها و بافت‌های سالم خطرناک باشد. این نواحی با بافت اسکار (زخم)، بافت همبند یا حتی بافت اپیتلیال که به طور معمول پوشش همه اندام‌ها را تشکیل می‌دهد، جایگزین می‌شوند. پولیپ‌ها و آبسه‌ها نمونه‌هایی از بازسازی بافت‌ها در زمان التهاب مزمن هستند.

با گذشت زمان، التهاب منجر به تجزیه طولانی مدت بافت می‌شود. به عنوان مثال، در مورد دژنراسیون ماکولای وابسته به سن، برخی از واسطه‌های التهابی، سلول‌های شبکیه را نسبت به استرس اکسیداتیو حساس‌تر می‌کنند. برخی دیگر از واسطه‌های التهابی باعث تشکیل بافت اسکار شده که این بافت از عملکرد سالم و ترمیم طبیعی جلوگیری می‌کند. بعضی دیگر از این واسطه‌ها، باعث افزایش رشد رگ‌های خونی می‌شوند که گاهی مفید است، اما در برخی موارد، می‌تواند با عملکرد طبیعی بافت تداخل ایجاد کند و منجر به رشد بیش از حد بافت شود.

خاطره و سردرگمی

در زمان پاسخ التهابی مزمن، سیستم ایمنی به احتمال زیاد "گیج" می‌شود و به قسمت‌هایی از بدن که شبیه یک میکروب یا آلرژن غذایی است نیز حمله می‌کند. به این فرآیند، تقلید مولکولی گفته می‌شود و ممکن است در بیماری‌هایی مانند مولتیپل اسکلروزیس (MS) نیز وجود داشته باشد. متاسفانه، سلول‌های ایمنی این تعامل را، حتی اگر اشتباه باشد، به خاطر می‌سپارند.

حافظه سیستم ایمنی یکی از دلایل اصلی ویرانگر بودن بیماری‌های خودایمنی است. این یافته از طریق ریست کردن سیستم ایمنی در برخی از اولین افراد مبتلا به MS به دست آمد. در این افراد، بیماری یا متوقف شد یا روند معکوس را در پیش گرفت. تاکنون چندین هزار نفر در سراسر جهان موفق شده‌اند خاطره سیستم ایمنی قدیمی خود را با شیمی درمانی از بین ببرند و برای بازسازی دوباره آن پیوند مغز استخوان انجام دهند. این نسل‌های جدیدِ سلول‌های ایمنی، خاطره‌ای از مضر بودن میلین ندارند (در بیماری MS سلول‌های ایمنی غشای میلین را از بین می‌برند). برخی از افراد پس از پیوند، دیگر به MS مبتلا نیستند، اما بسیاری دیگر هنوز برخی ناتوانی‌های را دارند.

با توجه به تمام اثراتی که التهاب بر بدن دارد، جای تعجب نیست که در بسیاری از بیماری‌ها و شرایط سلامتی نقش داشته باشد. چگونه از التهاب جلوگیری کنیم؟ خطر التهاب مزمن، و داروهایی که برای شما بهتر عمل می‌کنند، تحت تاثیر ژنتیک هستند. آزمایش ژنتیک می‌تواند نشان دهد که آسیب‌پذیری‌های شما کجاست و چگونه با غذاهای ضدالتهاب و انتخاب‌ سبک زندگی مناسب از خود محافظت کنید.

• سلامت
• التهاب