چرخه‌ی قاعدگی و همچنین سندرم پیش از قاعدگی (PMS)، بخشی طبیعی از زندگی و دستگاه تناسلی زنانه است. در حالی که چرخه‌ی ماهیانه‌ی زنان در اجازه دادن به آن‌ها برای تجربه‌ی معجزه‌ی آفرینش بسیار مهم است، اما چالش‌های زیادی نیز برای زنان در طول زندگی به همراه دارد.
حدود 3 نفر از 4 خانم بیان کرده‌اند که علائم سختی را به صورت ماهانه تجربه می‌کنند که مربوط به دوره‌ی قاعدگی آن‌ها می‌باشد. PMS یا سندرم پیش از قاعدگی، به طور طبیعی با وقوع چرخه‌ی ماهیانه در زنان همراه بوده و باعث ایجاد علائمی از جمله نفخ و گرفتگی عضلات تا تحریک‌پذیری و افسردگی می‌شود.
دکتر رودولف پروبست، متخصص زنان، بیان می‌کند که علائم سندرم پیش از قاعدگی شامل تغییر در احساسات و خلق و خو، تغییر در اشتها و الگوهای خواب، کاهش میل جنسی و بی‌قراری است. همچنین امکان دارد در این دوران درد عضلانی و کمردرد، سردرد، یبوست، نفخ شکمی، بروز آکنه، گرفتگی، درد در پستان‌ها و حساس شدن آن‌ها و اسهال را تجربه کنید.
طبق موارد ذکر شده، چگونه با چالش‌های چرخه‌ی قاعدگی خود مقابله می‌کنید؟ هر علامت در چه مرحله‌ای بروز می‌کند؟ هر یک از علائم چه مدت طول می‌کشد و برای مبارزه با این مشکلات PMS چه کاری می‌توان انجام داد؟
گرفتگی و نفخ: علائم فیزیکی PMS چه زمانی آغاز می‌شوند؟
برخی از شایع‌نرین و مشکل‌سازترین علائم سندرم پیش از قاعدگی، گرفتگی و نفخ هستند. این علائم فیزیکی، همراه با مسائل عاطفی مختلف مانند اضطراب، ناامنی، استرس و حساس بودن فرد، چند هفته پیش از آغاز قاعدگی رخ می‌دهند. چیزی که بسیاری از افراد نمی‌دانند آن است که ممکن است بدترین علائم این دوره، مدت‌ها قبل از آغاز خونریزی اتفاق بیفتند.
به گفته‌ی دکتر راشمی بیاکودی، علائم اغلب یک هفته مانده به شروع قاعدگی بدتر می‌شوند و دو روز آخر پیش از آغاز آن، شدت می‌گیرند. نفخ و گرفتگی عضلات می‌توانند همراه با سایر علائمی که در PMS بروز می‌کنند به طور قابل توجهی وخیم‌تر شوند.
به عنوان مثال، بروز تورم و التهاب در هفته‌ی پیش از قاعدگی و همچنین تغییرات در میزان اشتها رایج هستند که این موارد می‌توانند در صورت غذا خوردن بیش از حد سبب متورم شدن معده شوند. در این موقعیت، ترکیبی از عوامل فیزیکی مختلف که در بدن اتفاق می‌افتند سبب می‌شوند تا فرد احساس چاقی و ناراحتی داشته باشد.
همچنین در این دوران، هورمون‌ها کاملا نامتعادل می‌شوند که این امر می‌تواند باعث ایجاد حساسیت بیشتر و همچنین عدم اعتماد به نفس نسیت به ظاهر شود.
در طول چرخه‌ی قاعدگی چه اتفاقی برای ذهن و خلق و خو روی می‌دهد؟
در طول چرخه‌ی قاعدگی، بدن شما تغییرات هورمونی قابل توجهی را تجربه می‌کند. این رویداد اثر برجسته‌ای بر خلق و خو و عملکرد شناختی فرد دارد. طبق گفته‌ی کلیر گریسون، روانشناس و یکی از بنیانگذاران Personality Max، علائمی که در این دوره بروز می‌کنند می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- نوسانات خلقی: در این شرایط شما برای لحظاتی بسیار خوشحال هستید و مدتی بعد ممکن است شروع به گریه کنید.
- افسردگی و اضطراب: امکان دارد احساس تنهایی و گوشه‌گیری داشته باشید یا در مورد مسائل مختلف به شدت عصبی شوید.
- تمرکز ضعیف: ممکن است برای تمرکز روی هر چیزی دچار مشکل شوید.
- تحریک‌پذیری: ممکن است بدون دلیل پرخاشگری کرده و یا دیگران را سرزنش کنید.
- بی‌خوابی: بسیاری از زنان گزارش کرده‌اند که در دوره‌ی PMS، نمی‌توانند خواب عادی داشته باشند.
- اشتها: ممکن است هوس خوردن غذاهای مختلف را داشته باشید یا برعکس نخواهید چیزی بخورید.
علائم عاطفی سندرم پیش از قاعدگی معمولا شش روز پیش از شروع خونریزی و دو روز اول دوره‌ی عادت ماهیانه به اوج خود می‌رسند. محققان کاملا مطمئن نیستند که چرا قاعدگی چنین تاثیر عاطفی بر فرد دارد اما گمان می‌رود کاهش استروژن و پروژسترون پس از تخمک‌گذاری، می‌تواند یک عامل محرک باشد.
هردوی این هورمون‌ها تولید سروتونین که در کنترل خلق و مدیریت خواب اثر دارد را کاهش می‌دهند. اگر در طول قاعدگی احساسات بیش از حدی دارید، ممکن است به دلیل پایین بودن سطح سروتونین باشد. همچنین تغییر در اشتها در این دوره، می‌تواند به دلیل سطح کم سروتونین باشد.
طبق یک مطالعه، کربوهیدرات‌ها به طور موقت میزان سروتونین را افزایش می‌دهند و به همین دلیل است در طول دوره‌ی قاعدگی به سمت چنین غذاهای اصطلاحا آرامش‌بخشی کشیده می‌شویم. متاسفانه این اثر موقتی بوده و زمانی که این نتایج کوتاه مدت از بین بروند، می‌توانند منجر به احساس افسردگی عمیق‌تری شوند.
PMS و عوارض پریود چه مدت طول می‌کشند؟
علائم سندرم پیش از قاعدگی معمولا بعد از تخمک‌گذاری (حدود دو هفته قبل از شروع قاعدگی) آغاز شده و در هفته‌ی منتهی به پریود بدتر می‌شوند. با این حال چنین رویدادی به آن معنی نیست که با شروع خونریزی و آغاز دوره، علائم از بین خواهند رفت.
بسته به ماهیت قاعدگی، ممکن است در مرحله‌ی خونریزی، عوارض جانبی خاصی از جمله گرفتگی عضلات، ناراحتی و مسائل هورمونی را تجربه کنید. همچنین ذکر این نکته ضروری است که علائم سندرم پیش از قاعدگی ممکن است در طول ماه نیز رخ دهند.
علائم این دوره می‌توانند از چند روز تا دو هفته ادامه داشته باشند و معمولا 6 روز پیش از شروع خونریزی، بدتر می‌شوند. علائم بسیاری از زنان تقریبا 2 روز قبل از شروع قاعدگی به اوج خود می‌رسند. در مقابل همچنین شایع است که این علائم بین دو سیکل قاعدگی نیز مشاهده شوند اما شدت آن‌ها نسبت به زمان نزدیک به عادت ماهیانه کمتر است. اوج دوره‌ی تخمک‌گذاری، بدون علائم PMS خواهد بود.
برخی از عوامل می‌توانند باعث طولانی شدن بیش از حد علائم PMS شوند. به عنوان مثال، عدم تعادل هورمونی می‌تواند تغییرات قابل توجهی را در احساسات فرد ایجاد کند. در طول دو هفته‌ی اول چرخه، سطح استروژن شروع به افزایش پیوسته تا آغاز تخمک‌گذاری می‌کند، سپس سطح این هورمون پایین می‌آید.
همچنین کاهش استروژن و پروژسترون پس از تخمک‌گذاری با سطوح کمتر مواد مغذی از جمله منیزیم، روی و کروم نیز مطابقت دارد که منجر به نوسانات خلقی و اضطراب می‌شود. با این حال، چرخه‌ی قاعدگی در تمام افراد یکسان نیست. اگر نسبت استروژن به پروژسترون در شما از تعادل خارج شود، احتمال دارد دوره‌ی سنگین‌تری را تجربه کنید که در نهایت منجر به کمبود آهن، خستگی، تحریک‌پذیری و سایر علائم رایج خواهد شد.
چه مواردی علائم قاعدگی را بدتر می‌کند؟
در حالی که اکثر زنان برخی از علائم PMS را در طول دوره‌ی قاعدگی خود تجربه می‌کنند، شدت این مشکلات در بعضی از آن‌ها نسبت به دیگران جدی‌تر است. دکتر رودولف پروبست عنوان می‌کند که حتی در برخی موارد این نشانه‌ها ممکن است آنقدر شدید شوند که نیاز به مداخله‌ی پزشکی باشد.
عوامل مختلفی وجود دارند که می‌توانند دوره‌ی PMS را دشوارتر کنند. این موارد عبارتند از:
کمبود مواد مغذی: نوسانات در سطوح مواد معدنی و ویتامین‌های حیاتی مانند منیزیم و روی، در طول دوره‌ی قاعدگی می‌تواند شرایط را سخت‌تر کند. مصرف برخی مواد مانند آهن، روی و ویتامین B12 در طول دوره‌ی قاعدگی، ممکن است مشکلات اضطراب، خستگی و نوسانات خلقی را برای بعضی زنان کاهش دهد.
استرس: استرس ممکن است تقریبا بر هر قسمتی از بدن و در تمام زمان‌ها در ماه، اثرات منفی داشته باشد. همچنین این عامل می‌تواند تاثیر قدرتمندی بر PMS داشته باشد و سبب تغییرات سریع‌تر در هورمون‌ها شود که در نهایت امکان دارد منجر به خستگی، سطح انرژی پایین و بروز علائم جسمی گردد.
PMDD: اختلال نارسایی پیش از قاعدگی یا PMDD، یک وضعیت جدی پزشکی است و زمانی رخ می‌دهد که علائم PMS وجود داشته باشند و به اندازه‌ای شدید باشند که بر زندگی روزمره تاثیر بگذارند. این وضعیت حدود 2 تا 10 درصد از زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و نشانه‌های بسیار شدیدی را ایجاد می‌کند. اگر PMDD دارید، پزشک باید برای شما یک داروی خاص تجویز کند تا به کنترل علائم این عارضه یاری رساند.
آیا راهی برای کاهش علائم PMS وجود دارد؟
اگر احساس می‌کنید نشانه‌های دوره‌ی PMS در شما بیش از حد طولانی یا پایدار است، ممکن است ارزش آن را داشته باشد که با پزشک خود مشورت کنید. اگر به طور طبیعی مستعد بروز عدم تعادل هورمونی و استرس هستید، این عوامل می‌توانند منجر به عوارض جانبی مهم‌تری در دوره‌ی قاعدگی شوند.
پزشک ممکن است استفاده از قرص‌های ضد بارداری را برای مدیریت سندرم پیش از قاعدگی توصیه کند. این قرص‌ها، هورمون‌ها را در دوزهای ثابت به بدن می‌رسانند، سطح آن‌ها را قابل پیش‌بینی‌تر کرده و ناخوشایند بودن علائم عادت ماهیانه را کمتر می‌کنند. قرص مناسب می‌تواند مشکلاتی مانند پریودهای نامنظم و سنگین را که سبب ناراحتی شدید برخی از زنان می‌شود، برطرف کند.
PMS همچنین می‌تواند قرار گرفتن در معرض پروستاگلاندین (هورمونی که باعث انقباض رحم می‌شود) را در طول قاعدگی کاهش دهد. بسته به نوع دارو و قرصی که دریافت می‌کنید، ممکن است بتوانید علائم آکنه، نوسانات خلقی و اضطراب خود را نیز کاهش دهید.
علاوه بر مصرف قرص، می‌توانید موارد زیر را نیز امتحان کنید:
حفظ آرامش: سندرم پیش از قاعدگی می‌تواند یک تجربه‌ی استرس‌زا باشد، اما خود استرس نیز علائم ناشی از PMS را بدتر می‌کند. برای یافتن راه‌هایی برای حفظ آرامش تلاش کنید. به طور مثال با حمام داغ که عضلات را شل می‌کند و ناراحتی ناشی از گرفتگی عضلانی را کاهش می‌دهد یا استفاده از مدیتیشن برای تسکین ذهن، می‌توانید مدیریت علائم را آسان‌تر کنید.
تغذیه‌ی سالم: رژیم غذایی نقش مهمی در شدت نشانه‌های PMS دارد. در حالی که اغلب نادیده گرفتن هوس‌ها دشوار است، اما هدف فرد در تغذیه‌ی خود باید دریافت مقدار زیادی محصولات تازه، ویتامین‌ها و مواد معدنی در طول چرخه باشد. همچنین بهتر است تا قندها، کربوهیدرات‌ها و محصولاتی مانند لبنیات که ممکن است گرفتگی و نفخ را بدتر کنند، از رژیم غذایی خود حذف کنید.
درمان‌های طبیعی: داروهای طبیعی از جمله مکمل‌های حاوی روی و کروم، می‌توانند به بهبود خلق و خو و کنترل هوس‌ها کمک کنند. همچنین منیزیم می‌توانید اثر استرس و کمبود خواب را کاهش دهد. به علاوه می‌توانید از وسایل و مواد غذایی مانند کیسه‌ی آب گرم و چای برای تسکین گرفتگی، درد و نفخ استفاده کنید.
چرخه‌ی ماهانه‌ی خود را مدیریت کنید.
عادت ماهیانه یکی از بخش‌هایی سخت حیات به عنوان یک زن است. متاسفانه، این دوره بخش قابل توجهی از زندگی زنان را تشکیل می‌دهد و باید با ان دست و پنجه نرم کنند. یادگیری اینکه در این دوره چه علائمی را می‌توان انتظار داشت و چگونه می‌توان آن‌ها را مدیریت کرد، راه خوبی برای کنترل چرخه‌ی قاعدگی است.
یک راه مناسب برای کنترل علائم و مشکلات این دوره آن است که درباره‌ی خود بیشتر بیاموزید. گزارش ژنتیک سلامت بانوان حنیفا می‌تواند به شما کمک کند تا بدن خود را کمی بهتر بشناسید و به روش مناسب‌تری از خود مراقبت کنید.
