سندروم شوگرن (که به آن بیماری شوگرن هم گفته می‌شود) شرایطی است که در آن غدد تولیدکننده‌ی مایعات، مثل اشک و بزاق (آب دهان)، درست کار نمی‌کنند.
این بیماری می‌تواند روی زندگی روزمره تأثیر بگذارد، اما درمان‌هایی وجود دارد که می‌تواند به کاهش علائم آن کمک کند.
علائم سندروم شوگرن
علائم سندروم شوگرن می‌تواند بسیار متنوع باشد. این بیماری افراد مختلف را به شکل‌های متفاوتی تحت تأثیر قرار می‌دهد. برخی افراد علائم خفیف دارند. برخی دیگر علائمی شدیدتر دارند که بر زندگی روزانه‌ی آن‌ها تأثیر می‌گذارد.
علائم شایع سندروم شوگرن شامل موارد زیر است:
- خشکی چشم‌ها
- خشکی دهان
- درد در عضلات و مفاصل
- خستگی شدید
اگر دهان خیلی خشک باشد، ممکن است دچار مشکلات دیگری هم شد، مانند:
- مشکل در بلع (دیسفاژی)
- پوسیدگی دندان
- بیماری‌های لثه
علائم دیگر سندروم شوگرن می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- خشکی پوست که ممکن است خارش‌دار باشد.
- سرفه‌ای که از بین نمی‌رود.
- صدای آرام یا گرفته (خشونت صدا).
- مزه‌ی ناخوشایند در دهان به دلیل اسید معده (ریفلاکس اسیدی).
- غدد متورم در گونه‌ها، گردن و زیر فک (غدد بزاقی).
- خشکی واژن.
ممکن است دوره‌هایی وجود داشته باشد که علائم بدتر شوند (حمله یا شعله‌ور شدن بیماری)، دوره‌هایی که بهتر شوند (بهبودی نسبی یا خاموشی بیماری).
دلیل دقیق این موضوع مشخص نیست، اما تصور می‌شود که برخی عوامل، مثل زیاد از حد فعالیت کردن و به اندازه‌ی کافی استراحت نکردن، می‌توانند علائم را تحریک کرده یا آن‌ها را بدتر کنند.
چگونه سندروم شوگرن تشخیص داده می‌شود؟
شرایط دیگری هم وجود دارند که می‌توانند علائمی مشابه با سندروم شوگرن ایجاد کنند.
پزشک عمومی (GP) ابتدا علل شایع‌تر را بررسی می‌کند و ممکن است فرد را برای آزمایش‌های بیشتر نزد متخصصان ارجاع دهد.
آزمایش‌هایی که برای کمک به تشخیص سندروم شوگرن استفاده می‌شوند شامل موارد زیر هستن:
- آزمایش خون
- آزمایش‌های چشم
- آزمایشی که در آن باید به مدت 5 دقیقه داخل یک ظرف آب دهان جمع کنید تا میزان بزاق تولید شده اندازه‌گیری شود.
- برای بررسی مسدود بودن غدد بزاقی با اشعه ایکس از آن‌ها عکس‌برداری شود.
- بیوپسی لب (قطعه کوچکی از پوست لب که حاوی غدد بزاقی است برداشته می‌شود و زیر میکروسکوپ بررسی می‌گردد).
- گاهی اوقات ممکن است سونوگرافی یا آزمایش ادرار هم انجام شود.
درمان‌های سندروم شوگرن
در حال حاضر درمان قطعی برای سندروم شوگرن وجود ندارد، اما درمان‌هایی هستند که می‌توانند به کنترل علائم کمک کنند. نوع درمانی که نیاز دارید، به علائمی که دارید و چگونگی تأثیر این علائم بستگی دارد.
پزشک می‌تواند داروهایی تجویز کند برای:
- کمک به مرطوب نگه داشتن چشم‌ها و دهان
- کمک به تحریک غدد برای تولید بیشتر اشک و بزاق
- کاهش درد و تورم در صورت وجود عفونت غده بزاقی
- کاهش درد عضلات و مفاصل (اگر درد مفصل شدید باشد، ممکن است برای مدت کوتاه قرص‌های استروئیدی نیاز شود).
- تلاش برای جلوگیری از حمله‌ی سیستم ایمنی به غدد تولیدکننده‌ی مایعات بدن و کاهش علائمی مانند درد و خستگی.
برخی درمان‌ها برای علائم چشم، دهان و پوست را می‌توانید از داروخانه تهیه کنید، از جمله:
- قطره‌های چشمی
- کرم‌های مرطوب‌کننده پوست
- ژل دهان
- دهان‌شویه
کارهایی که می‌توانید برای کاهش علائم سندروم شوگرن انجام دهید.
اگر سندروم شوگرن بر زندگی روزمره تأثیر گذاشته است، اقداماتی وجود دارد که می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.
کارهایی که باید انجام دهید.
- آب زیاد بنوشید.
- مسواک زدن و مراقبت از دندان‌ها: دندان‌های خود را روزانه 2 تا 3 بار با خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنید، آدامس بدون قند بجوید و هر 6 ماه یک بار برای چکاپ
- دندان به دندانپزشک مراجعه کنید.
- استفاده از دستگاه رطوبت‌ساز و گیاهان خانگی برای افزایش میزان بخار آب در هوا.
- استفاده از عینک آفتابی با حفاظ‌های کناری هنگام بیرون رفتن تا خشکی چشم‌ها کاهش یابد.
- معاینات منظم چشم داشته باشید.
- رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشید (به خصوص غذاهای غنی از امگا3، مانند ماهی‌های چرب و گردو)
- استفاده از مسکن‌ها، مانند استامینوفن، برای کاهش درد عضلات و مفاصل (اگر این موثر نبود، پزشک ممکن است داروی مسکن قوی‌تر تجویز کند).
- استفاده از مرطوب‌کننده‌ی واژن در صورت نیاز و استفاده از روان‌کننده‌های مبتنی بر آب هنگام رابطه‌ی جنسی.
کارهایی که نباید انجام دهید.
- سیگار نکشید.
- زمان طولانی در مکان‌های دودآلود، خشک، پرگرد و خاک، بادگیر یا در اتاق‌های دارای تهویه‌ی مطبوع یا گرمایشی نمانید.
- از صابونی که پوست را خشک می‌کند استفاده نکنید، می‌توانید از مرطوب‌کننده‌ها (امولیانت‌ها) استفاده کنید.
- از محصولات عطری در اطراف واژن استفاده نکنید.
- غذا و نوشیدنی‌های بسیار شیرین، شور و اسیدی نخورید، مانند گوجه‌فرنگی، مرکبات و نوشیدنی‌های گازدار.
- مدت طولانی مطالعه نکنید، تلویزیون نگاه نکنید یا به صفحه نمایش‌ها خیره نشوید، زیرا این کار می‌تواند خشکی چشم‌ها را تشدید کند.
سندروم شوگرن چگونه زندگی را تحت تاثیر قرار می‌دهد
سندروم شوگرن در هر فرد به شکل متفاوتی اثر می‌گذارد.
ممکن است بتوانید به کار و فعالیت‌های معمول خود ادامه دهید، اما اگر علائم شدیدتر باشند، می‌توانند بر زندگی روزمره تأثیر بگذارند. به عنوان مثال:
- خشکی دهان می‌تواند غذا خوردن را دشوار کند.
- خشکی چشم‌ها ممکن است باعث مشکلات بینایی شود.
- ممکن است درد عضلات و مفاصل داشته باشید و همیشه احساس خستگی کنید.
اگر علائم مشکل‌ساز هستند با پزشک خود صحبت کنید. اکثر افراد مبتلا به سندروم شوگرن طول عمر طبیعی دارند و امید به زندگی آن‌ها مانند جمعیت عمومی است.
مشکلات مرتبط با سندروم شوگرن
اگر مبتلا به سندروم شوگرن هستید، احتمال بیشتری برای ابتلا به مشکلات دیگر دارید.
این مشکلات شامل موارد زیر هستند:
- مشکلات چشمی، مانند زخم روی چشم یا خارش پلک‌ها (بلفاریت)
- بیماری‌های خودایمنی دیگر، مانند آرتریت روماتوئید.
- اختلالات گوارشی، مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS).
- از دست دادن حس در بازوها و پاها (نوروپاتی محیطی).
- افسردگی.
- سرطان غدد لنفاوی (لنفوم غیر هوچکین) که نادر است.
بارداری
اگر مبتلا به سندروم شوگرن هستید، احتمال برخی عوارض در دوران بارداری افزایش می‌یابد. به عنوان مثال، ریسک سقط جنین افزایش می‌یابد.
اگر قصد باردار شدن دارید یا در مراحل اولیه بارداری هستید، با تیم مراقبتی خود مشورت کنید.
علل سندروم شوگرن
سندروم شوگرن زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به غدد تولیدکننده‌ی مایعات حمله می‌کند.
دلیل دقیق این اتفاق مشخص نیست، اما ممکن است مرتبط باشد با:
- برخی ژن‌ها
- برخی هورمون‌ها
- عفونت ویروسی یا باکتریایی
زنان بیشتر از مردان به سندروم شوگرن مبتلا می‌شوند.
بسیاری از بیماری‌های شایع مانند فشار خون بالا و دیابت بر اثر تعاملات بین ژنتیک و فاکتورهای محیطی مانند سبک زندگی، رژیم غذایی، فعالیت بدنی و موارد دیگر به وجود می‌آیند.
تغییرات ژنتیکی (جهش) نامطلوب نیز، می‌تواند افراد را مستعد ابتلا به این بیماری‌ها کند. آگاهی زود هنگام از وجود این تغییرات به شما کمک می‌کند تا با تغییر سبک زندگی خود، از بروز آن‌ها جلوگیری کنید.
همچنین با توجه به امکان وجود تشابهات ژنتیکی بین افراد یک خانواده، با دریافت گزارش سلامت حنیفا به عزیزان خود نیز کمک می‌کنید تا نسبت به سلامت فردی آگاهی بیشتری پیدا کنند.
این گزارش براساس نتایج به دست آمده، مجموعه‌ی گسترده‌ای از توصیه‌های عمومی را در اختیار شما قرار می‌دهد.
