در افراد مبتلا به آسم، راه‌های هوایی گاهی ملتهب شده و در نتیجه لوله‌های راه هوایی باریک می‌شوند. این امر با تولید بیش از حد مخاط همراه شده و فرایند تنفس را بسیار دشوار می‌کند. آسم علاوه بر مشکلات تنفسی باعث خس‌خس سینه (که با صدای سوت قابل تشخیص است)، سرفه و احساس تنگی‌نفس نیز می‌شود.
در افراد مبتلا به آسم خفیف، این بیماری فقط یک مزاحم است که با فعالیت‌هایی مانند ورزش کردن که نیاز به تنفس سنگین دارد تداخل می‌کند. برخی افراد فقط آسم ناشی از ورزش دارند.
با این حال، در موارد جدی‌تر آسم، حملات شدید می‌تواند تهدیدکننده و بسیار خطرناک باشند. از آنجایی که آسم غیرقابل پیش‌بینی است، می‌تواند در طول زمان تغییر کند و بهتر یا بدتر شود. به همین دلیل، برای کنترل آسم باید از یک متخصص کمک بگیرید و به‌طور منظم برای بررسی علایم تنفسی به او مراجعه کنید. این تنها راه برای دریافت درمان‌های صحیح است. مراجعه به پزشک عمومی نیز خوب است، اما در صورت ابتلا به آسم، کلینیک‌های تخصصی تنفسی بهترین گزینه برای شما هستند.
علائم و نشانه‌های آسم
علائم آسم در هر فرد می‌تواند با فرد دیگر متفاوت باشد. ممکن است یک شخص به ندرت حملات آسم داشته باش و برای مثال فقط در حین ورزش آن را تجربه کند. برخی از افراد تنها زمانی دچار حملات آسم می‌شوند که با یک آلرژن مواجه شوند.
مبتلایان به موارد شدیدتر آسم، شایع‌ترین و آزاردهنده‌ترین علائم را خواهند داشت. علائم و نشانه‌های آسم شامل موارد زیر است:
- گرفتگی یا درد در قفسه سینه
- تنگی‌نفس و مشکل در تنفس
- صدای خس‌خس سینه در هنگام بازدم
- مشکل خواب به دلیل سرفه، خس‌خس سینه یا مشکلات تنفسی
- سرفه یا خس‌خس سینه‌ای که با سرماخوردگی یا آنفولانزا بدتر می‌شود
فردی که به تشخیص پزشک به آسم مبتلا شده است، برای کنترل وضعیت سلامتی خود از برخی داروها استفاده می‌کند. با این حال، هنگامی که علائم بدتر می‌شوند، داروهایی برای تسکین علائم نیز وجود دارند. به عنوان مثال، داروهای استنشاقی با توانایی تسکین سریع، برای بیماران آسمی تجویز می‌شود. اگر علایم جدی‌تر زیر را تجربه میکنید احتمالا آسم شما در حال بدتر شدن است:
- علائم ذکر شده در بالا، مانند مشکلات تنفسی و خس‌خس سینه شدیدتر و مکررتر می‌شوند.
- پیک فلومتر (دستگاه قابل حملی که عملکرد ریه را اندازه گیری می‌کند) اغلب ضعیف است.
- بیشتر از قبل به مصرف اسپری تسکین‌دهنده آسم نیاز پیدا میکنید.
دلایل شروع آسم
محققان یک علت واحد را برای آسم شناسایی نکرده‌اند و نظرشان بر این است که این مشکلات تنفسی به دلیل عوامل و محرک‌های متعددی مانند موارد زیر ایجاد می‌شوند:
- ژنتیک: اگر والدین یا خواهر یا برادر شما مبتلا به آسم هستند، احتمال ابتلا به این بیماری در شما بیشتر است.
- عفونت‌های ویروسی در کودکان خردسالان: کسانی که در جوانی با عفونت‌های تنفسی شدید، مانند RSV یا ذات‌الریه نوزادی مواجه شده‌اند، ممکن است به آسم مبتلا شوند.
- بیماری‌های فعلی: عفونت‌های باکتریایی و ویروسی می‌توانند باعث حمله آسم شوند.
- تئوری بهداشت: این فرضیه بیان می‌کند که اگر نوزادان به اندازه کافی در معرض باکتری قرار نگیرند، سیستم ایمنی آن‌ها نابالغ باقی مانده و نمی‌تواند با آلرژی‌هایی که باعث آسم می‌شود مقابله کند.
- خطرات شغلی: برخی از افراد به دلیل خطرات شغلی مانند گرد و غبار و بخارات شیمیایی، در بزرگسالی به آسم مبتلا می‌شوند.
- آلرژی‌های شدید: بسیاری از افراد به آسم ناشی از ذرات گرده، گرد و غبار، هاگ‌های کپک، شوره حیوانات و حتی فضولات سوسک مبتلا هستند.
- آسم ناشی از ورزش: برخی از مبتلایان به آسم هنگام ورزش با مشکلات تنفسی مواجه می‌شوند، اما به طور کلی در شرایط دیگر علائمی احساس نمی‌کنند.
- شرایط آب و هوایی شدید: افت ناگهانی دما می‌تواند باعث حمله آسم در برخی از مبتلایان به آسم شود.
- حالت عاطفی: برای برخی افراد، خندیدن بیش از حد، گریه کردن، یا حتی فریاد زدن بر سر کسی در هنگام عصبانیت می‌تواند باعث اسپاسم برونش شده و حمله آسم را ایجاد کند.
- استرس: زمانی که همه چیز بسیار استرس‌زا شده و تحمل شرایط دشوار می‌شود، ممکن است حمله آسم رخ دهد که در آن تنگی نفس معمولا اولین محرک می‌باشد.
تشخیص آسم
یک آزمایش ساده به تنهایی برای تشخیص آسم کافی نیست و پزشک برای تعیین بیماری از ارزیابی‌های بالینی مختلف استفاده می‌کند. کلینیک‌های تنفسی برای آزمایش تنفس فرد از روش‌های مختلف، از جمله تمرین‌های تنفسی، تمرینات بدنی تحت نظارت و غیره استفاده می‌کنند. علائم آسم، به تشخیص بهتر کمک می‌کند. عوامل زیر معمولا بر تشخیص نهایی تاثیر می‌گذارند:
- سابقه خانوادگی (ژنتیک): اگر سایر اعضای خانواده مبتلا به اختلالات تنفسی هستند، خطر ابتلا به آسم بیشتر است. اگر سابقه خانوادگی ابتلا به آسم دارید، به پزشک خود اطلاع دهید.
- معاینه فیزیکی: یک معاینه فیزیکی انجام می‌شود و پزشک با گوشی پزشکی به صدای ریه‌هایتان گوش می‌دهد. همچنین ممکن است با استفاده از هیستامین‌های مختلف، تحت آزمایش آلرژی قرار بگیرید تا ببینید آیا به محرک‌های خاصی واکنش نشان می‌دهید یا خیر. متاسفانه، آلرژی به چیزهایی مانند گرده، شوره حیوانات، آجیل و کنه‌های گرد و غبار می‌تواند خطر ابتلا به آسم را افزایش دهد.
- تست تنفس: تست PFT یا عملکرد ریوی، جریان هوا را در داخل و خارج از ریه‌ها اندازه‌گیری می‌کند. ابتدایی‌ترین روش این تست، اسپیرومتری است که در آن در ابزار کوچکی که هوای خارج شده را اندازه‌گیری می‌کند، فوت میکنید. این یکی از تست‌های تنفسی است که در کلینیک‌های تخصصی تنفسی انجام می‌شود.
پس از انجام مشاوره و آزمایشات، براساس نوع بیماری طبقه‌بندی‌های زیر انجام می‌شوند:
- متناوب: اکثریت مبتلایان به آسم به این نوع مبتلا هستند. این بیماری با فعالیت‌های روزانه تداخلی ندارد، زیرا علائم آن خفیف هستند. با آسم متناوب، ممکن است در هر ماه 2 تا 4 حمله آسم داشته باشید، که برای تسکین آن به اسپری نیاز پیدا خواهید کرد.
- پایدار خفیف: علائم بیماری، روزانه بروز پیدا نمی‌کنند، اما ممکن است دو بار در هفته یا چهار بار در ماه رخ دهند.
- پایدار متوسط: علائم به‌طور روزانه وجود دارند و ممکن است فرد هر شب و یا یک شب در میان دچار حمله‌های آسم شود. ممکن است نیاز باشد که برخی از فعالیت‌ها متوقف شوند.
- پایدار شدید: علائم آسم به طور تهاجمی، روزانه و در بیشتر شب‌ها ظاهر می‌شوند. در نتیجه، فعالیت‌های بیمار بسیار محدود است.
درمان‌های آسم
خوشبختانه، درمان‌های مختلفی برای آسم وجود دارد که به شما کمک می‌کند زندگی خوبی داشته باشید. در درجه اول پزشک از شما می‌خواهد که علائم و محرک‌های خود را کنترل کنید. برای اطمینان از کنترل طولانی مدت باید در درمان خود نقشی فعال داشته باشید.
متخصص برنامه درمانی را متناسب با نوع آسم، سن و عوامل استرس‌زا یا محرک‌های فردی شما تنظیم می‌کند. شما باید آنچه که در برنامه نوشته شده است را دنبال کنید تا وضعیت سلامتی خود را کنترل و از شروع علائم جلوگیری کنید. بسیاری از درمان‌های آسم هم در دسترس هستند، شامل تمرینات تنفسی، اسپری‌ها، ورزش‌های آبی برای تقویت ریه‌ها، داروهای ضدالتهابی برای کمک به کاهش تورم در مجاری تنفسی و غیره. اگر برنامه درمانی به درستی انجام نشد، حتما به پزشک اطلاع دهید.
اگر می‌خواهید بدانید که از لحاظ ژنتیکی تا چه اندازه در معرض خطر مشکلات تنفسی یا سایر بیماری‌ها هستید، می‌توانید آزمایش ژنتیک سلامت حنیفا را انجام دهید. گزارش‌های به دست آمده از این آزمایش‌ها به شما کمک می‌کنند تا به بهترین نحو ممکن سبک‌زندگی خود را برنامه‌ریزی کنید.
