آیا می‌دانستید که شوره‌ی سر 50 درصد از جمعیت جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟ این شرایط باعث ایجاد پوسته پوسته روی موها و شانه‌ها، همراه با خارش و تحریک پوست سر می‌شود. شوره می‌تواند به دلایل مختلفی مانند خشکی پوست، عفونت قارچی یا حساسیت به محصولات مراقبت از مو به وجود بیاید.
اما آیا شوره‌ی سر ژنتیکی است؟ آیا می‌توانید آن را از والدین خود به ارث ببرید یا به فرزندان خود منتقل کنید؟ برای بررسی عوامل ژنتیکی احتمالی دخیل در ابتلا به شوره‌ی سر و نحوه‌ی پیشگیری و درمان آن، ادامه‌ی این مطلب را مطالعه کنید.
آیا می‌دانستید؟
بسیاری از جنبه‌های سلامت و پیری پوست شما، از جمله خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند آکنه‌ی بزرگسالان، روزاسه و احتمال بروز چین و چروک‌های زودرس، ترک‌های پوستی، سلولیت و غیره، به شدت تحت تاثیر ژن‌های شما هستند. شما می‌توانید با استفاده از گزارش ژنتیک سلامت پوست حنیفا به داده‌های مرتبط با سلامت پوست که در DNA شما ثبت شده‌اند دسترسی پیدا کنید و در راستای محافظت از پوست خود اقدامات موثرتری انجام دهید.
علت ایجاد شوره‌ی سر چیست؟
شوره‌ی سر یک بیماری نیست و تنها یک مشکل در پوست سر محسوب می‌شود. دلایل مختلفی برای شوره‌ی سر در افراد وجود دارد، از جمله:
- خشکی پوست: عامل اصلی ایجاد شوره‌ی سر، به ویژه در آب و هوای سرد و خشک، خشکی پوست است. این شرایط می‌تواند منجر به پوسته پوسته شدن و خارش پوست سر شود.
- درماتیت سبورئیک: درماتیت سبورئیک یک بیماری التهابی مزمن است که نواحی چرب پوست مانند پوست سر، صورت و قفسه‌ی سینه را تحت تاثیر قرار داده و منجر به قرمزی، پوسته پوسته شدن و ایجاد پوسته‌های زرد رنگ می‌شود.
- عفونت قارچی: مالاسزیا، یک قارچ است که می‌تواند روی پوست سر رشد کند و از روغن‌های تولیدشده توسط فولیکول‌های مو تغذیه کرده و باعث تحریک پوست سر و افزایش ریزش سلول‌های پوست شود.
- پسوریازیس: پسوریازیس یک اختلال خودایمنی است که باعث رشد سریع سلول‌های پوست و ایجاد لکه‌های ضخیم و پوسته پوسته روی پوست سر و سایر قسمت‌های بدن می‌شود.
- اگزما: یکی دیگر از بیماری‌های التهابی که باعث خشکی، خارش و التهاب پوست سر و جاهای دیگر می‌شود، اگزما می‌باشد.
- واکنش آلرژیک: ممکن است برخی از افراد به مواد خاصی در محصولات مو مانند شامپو و نرم‌کننده حساسیت داشته باشند که می‌تواند باعث خارش، قرمزی و پوسته پوسته شدن پوست سر شود.
- بهداشت ضعیف: شست‌وشوی ناکافی یا نامنظم مو ممکن است کثیفی و سلول‌های مرده‌ی پوست را روی پوست سر جمع کرده و باعث شوره شود.
شوره‌ی سر از چه سنی آغاز می‌شود؟
شوره‌ی سر این پتانسیل را دارد که افراد در هر گروه سنی را تحت تاثیر قرار دهد و شیوع آن در مراحل مختلف زندگی تغییر می‌کند:
- نوزادان: برخی از نوزادان ممکن است شرایطی به نام کلاه گهواره‌ای را تجربه کنند که نوعی شوره‌ی سر با پوست‌های ضخیم و زرد رنگ روی سر می‌باشد. به طور معمول، این وضعیت در عرض چند ماه خود به خود برطرف می‌شود.
- نوجوانان: در دوران بلوغ، تغییرات هورمونی می‌تواند تولید چربی پوست سر را تشدید کرده و محیط مساعدی برای رشد قارچ‌ها و ایجاد شوره‌ی سر ایجاد کند.
- بزرگسالان: شوره‌ی سر ممکن است در بزرگسالی رخ دهد. شدت آن در افراد مبتلا به شرایط خاص پزشکی مانند دیابت، HIV/AIDS یا بیماری پارکینسون می‌تواند بیش‌تر از دیگران باشد.
شوره‌ی سر در چه سنی متوقف می‌شود؟
شوره‌ی سر یک مشکل پایدار نیست؛ مدت زمان آن بستگی به علت زمینه‌ای و چگونگی مدیریت موثر آن دارد. این وضعیت معمولا در جوانی شروع شده و تا میانسالی ادامه می‌یابد. با این حال، افراد مسن هم ممکن است شوره‌ی سر را تجربه کنند. در واقع، برای برخی از افراد، شوره‌ی سر می‌تواند در تمام طول زندگی باقی بماند. قدرت و بروز شوره نیز می‌تواند در طول زمان با افزایش سن و تغییرات سطح رطوبت پوست سر تغییر کند.
آیا شوره‌ی سر ژنتیکی است؟
دانشمندان شواهدی پیدا کرده‌اند که نشان می‌دهد شوره‌ی سر یک جزء ژنتیکی دارد. این محققان 487 نشانگر ژنتیکی را شناسایی کردند که با شانس بالاتر داشتن شوره‌ی سر مرتبط می‌باشند؛ یعنی اگر یکی از اعضای خانواده‌ی شما شوره داشته باشد، احتمال ابتلای شما نیز بیش‌تر است.
با این حال، ژن‌ها تنها عامل این عارضه نیستند. عواملی مانند سبک زندگی و محیط زندگی نیز می‌توانند در این وضعیت نقش داشته باشند. تحقیقات بیش‌تری لازم است تا بتوانیم به طور کامل بفهمیم که چگونه ژن‌ها و سایر عناصر با هم کار می‌کنند تا شوره‌ی سر ایجاد شود.
ژن‌ها و حساسیت به میکروب‌های ساکن در پوست سر
یکی از دلایل بالقوه‌ی شوره‌ی سر به نحوه‌ی تعامل ژن‌های ما با موجودات زنده‌ی کوچک، یعنی میکروب‌های روی پوست سر، مربوط می‌شود. همان‌طور که در روده‌ی ما میکروب‌هایی وجود دارد، این موجودات بر روی پوست سر ما نیز زندگی می‌کنند.
در برخی افراد، این میکروب‌ها ممکن است سیستم ایمنی بدن را تحریک کرده و منجر به تقسیم سریع و پوسته پوسته شدن سلول‌های پوست و ایجاد شوره‌ی سر شوند. اگرچه دانشمندان مطمئن نیستند که چرا برخی از افراد به این میکروب‌ها حساس هستند، ممکن است ژنتیک در تعیین این حساسیت نقش داشته باشد.
آیا شوره‌ی سر ارثی است؟
مطمئنا شوره‌ی سر می‌تواند ارثی باشد و حساسیت به اسید اولئیک یکی از عوامل موثر در این امر است. این حساسیت ناشی از تعامل بین یک میکروب طبیعی (Malassezia globose) و روغن‌های پوست سر (سبوم) می‌باشد. ایجاد شوره‌ی سر تحت تاثیر این استعداد ژنتیکی است که می‌تواند از والدین به فرد منتقل شود. بنابراین، برای حدود 50 درصد از جمعیت جهان، شوره‌ی سر ممکن است ارثی باشد. کسانی که به اسید اولئیک حساسیت ندارند کمتر در معرض شوره هستند.
چگونه می‌توان از بروز شوره‌ی سر ژنتیکی جلوگیری کرد؟
شوره‌ی ژنتیکی وضعیتی است که باعث می‌شود پوست سر شما پوسته‌های مرده‌ی زیادی تولید کند. این اتفاق به دلیل عدم رعایت بهداشت یا کثیفی نیست، بلکه مربوط به یک تغییر ژنتیکی است که بر نحوه‌ی تنظیم روغن طبیعی پوست سر شما، به نام سبوم، تاثیر می‌گذارد. در حالی که شوره‌ی ژنتیکی ممکن است شرم‌آور و ناراحت‌کننده باشد، اما راه‌هایی وجود دارد که با کمک آن‌ها می‌توانید از بروز آن جلوگیری کنید:
- ابتدا می‌توانید از شامپوی مخصوص با پیریتیون روی، سولفید سلنیوم یا کتوکونازول استفاده کنید. این شامپوها به کاهش رشد مخمرها و باکتری‌هایی که می‌توانند شوره‌ی سر را بدتر کنند، کمک می‌کنند. علاوه بر این، از شر پوسته‌های اضافی خلاص شده و پوست سر شما را تسکین می‌دهند. حداقل دو بار در هفته یا طبق توصیه‌ی پزشک از شامپو مورد نظر استفاده کنید.
- دوم، از خاراندن پوست سر خود اجتناب کنید زیرا می‌تواند به پوست شما آسیب برساند و پوسته‌های بیش‌تری ایجاد کند.
- سوم، از استفاده از مواد شیمیایی قوی مانند رنگ مو، سفیدکننده‌ها یا خشک کردن پوست سر خودداری کنید. در عوض، از محصولات ملایم و طبیعی استفاده کنید که پوست سر را تغذیه و آبرسانی می‌کنند.
- چهارم، سطح استرس خود را کنترل کنید؛ زیرا استرس می‌تواند شوره‌ی سر را بدتر کند. روش‌های آرامش‌بخشی مانند مدیتیشن، یوگا یا تنفس عمیق را امتحان کنید تا ذهن و بدن خود را آرام کنید. اگر استرس برای شما مشکل بزرگی است، به دنبال کمک حرفه‌ای باشید.
با انجام مراحل بالا می‌توانید شوره‌های ژنتیکی را متوقف کنید و پوست سر سالم و بدون پوسته داشته باشید.
آیا شوره‌ی سر ژنتیکی قابل درمان است؟
شوره‌ی سر ژنتیکی قابل درمان نیست، اما می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد. گزینه‌های موجود به شدت بیماری و ترجیحات فردی بستگی دارد. علاوه بر اقدامات پیشگیرانه‌ای که قبلا ذکر شد، درمان‌های مختلفی نیز در دسترس هستند.
شامپوهای دارویی بدون نسخه و درمان‌های پوست سر حاوی مواد ضدقارچ یا ضدباکتری مختلفی برای کاهش شوره‌ی سر مورد استفاده قرار می‌گیرند. اگر این محصولات در عرض 2 تا 3 هفته نتیجه ندادند، بهتر است با پزشک مشورت کنید. پزشک می‌تواند بررسی کند که از میان شامپوهای تجویزی و داروها، کدامیک موثرتر است. داروهای ضدقارچ موضعی، کورتیکواستروئیدها یا تعدیل‌کننده‌های ایمنی از جمله گزینه‌هایی هستند که ممکن است پزشک برای مقابله با شوره‌ی سر و سایر بیماری‌های پوستی توصیه کند.
خلاصه
- شوره‌ی سر، یک بیماری شایع پوست سر است که میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می‌دهد. این وضعیت نه تنها تحت تاثیر عوامل خارجی مانند خشکی پوست یا عفونت‌های قارچی است، بلکه دارای یک جزء ژنتیکی نیز می‌باشد.
- دانشمندان 487 نشانگر ژنتیکی مرتبط با شوره‌ی سر را پیدا کرده‌اند که نقش مهم ژنتیک در تعیین حساسیت به شرایط پوستی را برجسته می‌کند.
- این تمایل ارثی، که تقریبا 50٪ از جمعیت جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، به حساسیت به اسید اولئیک، یک تعامل میکروبی در پوست سر مربوط می‌شود.
- در حالی که شوره‌ی سر قابل درمان نیست، اما از طریق روش‌های مختلف، از جمله شامپوهای دارویی بدون نسخه و در موارد شدید، داروهای تجویزی قابل جلوگیری است.
- حفظ سلامت پوست سر، استفاده از شامپوهای خاص، پرهیز از مواد شیمیایی خشن و رفع استرس از جمله راه‌های جلوگیری از بروز شوره‌ی سر ژنتیکی می‌باشد.
- درک ریشه‌های ژنتیکی شوره‌ی سر این امکان را به افراد می‌دهد تا گام‌های پیشگیرانه‌ای در درمان و جلوگیری از آن بردارند و به سلامت پوست سر خود کمک کنند.
- مراقبت منظم، از جمله بهداشت مناسب، انتخاب محصولات مو و مدیریت استرس، در مدیریت شوره‌های ژنتیکی و پوسته پوسته نشدن سر بسیار مهم است.
