آیا درد یا خستگی مداومی که تجربه می‌کنید می‌تواند چیزی فراتر از استرس یا خستگی باشد؟ بیماری‌های مزمن مانند فیبرومیالژیا و ام اس در سراسر جهان به طور فزاینده‌ای شایع شده‌اند و میلیون‌ها نفر را تحت تاثیر قرار می‌دهند. علی‌رغم تاثیر قابل توجه این بیماری‌ها بر زندگی روزمره، این شرایط اغلب کمتر تشخیص داده می‌شوند.
به عنوان مثال، تخمین زده می‌شود که فیبرومیالژیا تا 5 درصد از جمعیت جهان را تحت تاثیر قرار دهد. در عین حال، امروزه بیش از 2.8 میلیون نفر با ام اس زندگی می‌کنند. چه چیزی باعث می‌شود که این دو بیماری بسیار شایع باشند و در عین حال به سختی تشخیص داده شوند؟ از آنجایی که در تخمین شیوع این بیماری خطاهای زیادی وجود دارد، بررسی علل زمینه‌ای و آخرین یافته‌ها در مورد فیبرومیالژیا و ام اس بسیار مهم است.
یک مرور کلی بر فیبرومیالژیا در مقابل ام اس
فیبرومیالژیا یک مشکل سلامتی طولانی مدت است که منجر به درد گسترده در سراسر بدن می‌شود. در حالی که علت این بیماری ناشناخته باقی مانده است اما بسیاری از کارشناسان بر این باورند که ممکن است به دلیل پردازش غیرطبیعی سیگنال‌های درد در مغز و نخاع باشد. به دلیل ماهیت پایدار فیبرومیالژیا، این وضعیت اغلب نواحی اسکلتی عضلانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و می‌تواند انجام کارهای روزانه را به چالش بکشد.
مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک اختلال خودایمنی مزمن است که باعث التهاب و آسیب به سیستم عصبی مرکزی (نخاع) می‌شود. در این شرایط، سیستم ایمنی به طور غیرطبیعی به غلاف میلین که از رشته‌های عصبی محافظت می‌کند، حمله‌ور می‌شود. این آسیب در ارتباط بین مغز و بدن اختلال ایجاد کرده و در نتیجه علائم مختلفی ایجاد می‌شود. ام اس اغلب در بزرگسالان جوان، به ویژه در سنین 20 تا 40 سال ایجاد شده و می‌تواند به طور قابل توجهی فعالیت‌های روزمره را مختل کند.
علائم فیبرومیالژیا و ام اس
هر دو بیماری می‌توانند با علائم مشابهی مانند خستگی و مشکلات شناختی ظاهر شوند، اما هر یک از آن‌ها دارای ویژگی‌های منحصر به فردی نیز می‌باشند.
علائم فیبرومیالژیا عبارتند از:
- خستگی مداوم
- مشکلات شناختی، که اغلب به عنوان «مه فیبرو» شناخته می‌شود.
- احساس نقاط سفت و حساس در عضلات یا تاندون‌ها
- اختلالات خواب منجر به بی‌قراری یا بی‌خوابی
- افزایش حساسیت به درد
- سردرد و درد عصبی
- مشکلات گوارشی مانند سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر (IBS)
علائم ام اس عبارتند از:
- ضعف و سفتی عضلات
- مشکلات بینایی مانند تاری، دوبینی، یا از دست دادن بینایی
- گزگز یا بی‌حسی در قسمت‌های مختلف بدن
- مشکلات کنترل مثانه و روده
- مشکلات تعادل و هماهنگی
- تغییر گفتار به دلیل انتقال کندتر سیگنال عصبی
درد فیبرومیالژیا چه حسی دارد؟
افراد مبتلا به فیبرومیالژیا اغلب یک درد دائمی را گزارش می‌کنند که در مناطق مختلف بدن پخش شده است. این درد حتی بدون داشتن فعالیت بدنی هم می‌تواند باعث حس درد یا کشیدگی عضلات شود. این احساس ممکن است از یک درد خفیف تا شدید، سوزش یا یک حس تیز متغیر باشد.
تجربیات رایج عبارتند از:
- احساس نقاط حساسی که حتی با مصرف دارو هم همچنان دردناک هستند
- انقباض عضلانی یا احساس سوزش
- درد عمیق و کوبنده در عضلات
- درد در اطراف گردن، شانه‌ها، کمر و باسن
- افزایش حساسیت پوست در نواحی خاص
درد معمولا طولانی است و خوابیدن یا فعال ماندن را سخت‌تر می‌کند.
درد ام اس چه حسی دارد؟
درد ام اس می‌تواند به طرق مختلف به دلیل آسیب عصبی ظاهر شود و بدون هیچ علت مشخصی باعث ایجاد احساساتی در بدن شود. افراد مبتلا به ام اس ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:
- سوزن سوزن شدن و بی‌حسی در قسمت‌های مختلف بدن
- درد کوبنده در نواحی مانند صورت یا فک
- احساس فشردگی در اطراف بدن که معمولا به آن «آغوش ام اس» گفته می‌شود.
- یک احساس تیز و شبیه شوک الکتریکی که به علامت لرمیت معروف است
- سفتی یا گرفتگی در عضلات اندام‌ها
شدت درد در افراد، متفاوت است. بسته به پیشرفت ام اس، برخی از بیماران ممکن است گزگز خفیف را تجربه کنند، در حالی که برخی دیگر با ناراحتی شدیدتری مواجه می‌شوند.
علل فیبرومیالژیا و ام اس
علل متعددی ممکن است در بروز فیبرومیالژیا و ام اس نقش داشته باشد.
علل داخلی و خارجی
فیبرومیالژیا
علل داخلی:
- ژنتیک: داشتن سابقه‌ی خانوادگی فیبرومیالژیا می‌تواند این خطر را افزایش دهد.
- عدم تعادل عصبی شیمیایی: تغییرات در مواد شیمیایی مغز مانند سروتونین و نوراپی‌نفرین ممکن است به این وضعیت کمک کنند.
- حساسیت مرکزی: سیستم عصبی بیش از حد حساس شده و درد را شدیدتر می‌کند.
علل خارجی:
- ترومای فیزیکی: آسیب‌ها یا عفونت‌ها ممکن است باعث ایجاد فیبرومیالژیا در برخی افراد شوند.
- استرس عاطفی: استرس روانی، اضطراب یا افسردگی ممکن است علائم را بدتر کنند.
- عوامل محیطی: قرار گرفتن در معرض برخی از مواد شیمیایی مانند آفت‌کش‌های ارگانوفسفره و حلال‌ها می‌توانند خطر را افزایش دهند.
ام‌اس
علل داخلی:
- ژنتیک: سابقه‌ی خانوادگی ام اس، خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد.
- عوامل خودایمنی: سیستم ایمنی به اشتباه به لایه‌ی محافظ (میلین) اطراف رشته‌های عصبی حمله می‌کند.
- تغییرات هورمونی: عوامل هورمونی، به ویژه در زنان، ممکن است بر خطر ابتلا به ام اس تاثیر بگذارند؛ این بیماری در زنان شایع‌تر است، که نشان‌دهنده‌ی ارتباط بالقوه‌ی آن با سطح استروژن می‌باشد.
علل خارجی:
- کمبود ویتامین D: کاهش سطح ویتامین D با افزایش خطر ابتلا به ام اس مرتبط است.
- سیگار کشیدن: سیگار به عنوان یک عامل خطر مهم برای ام اس شناخته شده است.
- تاثیر آب و هوا: مناطقی با افزایش دما و تغییرات ناگهانی آب و هوا می‌توانند بر شیوع ام اس تاثیر بگذارند.
- ارتباط ویروسی: برخی تحقیقات نشان می‌دهند که عفونت با میکروب‌هایی مانند ویروس اپشتین بار (EBV) و ویروس هرپس انسانی-6 (HHV-6)، ممکن است باعث ایجاد ام اس در افراد آسیب‌پذیرتر شود.
تشخیص و درمان فیبرومیالژیا و ام اس
تشخیص و درمان فیبرومیالژیا و ام اس از جهات مختلفی متفاوت است، اگرچه هر دو بیماری به شدت به ارزیابی علائم وابسته هستند.
تشخیص
تشخیص ام اس معمولا شامل رد ابتلا به سایر بیماری‌ها از طریق آزمایشات مختلف است. پزشکان اغلب MRI انجام می‌دهند و همچنین ممکن است موارد زیر را دستور دهند:
- آزمایشات خون
- ضربه‌ی ستون فقرات (اسپاینال تپ)
- آزمایشات پتانسیل برانگیخته (برای بررسی پاسخ عصبی)
متخصصان مغز و اعصاب که در سیستم عصبی تخصص دارند معمولا ام اس را تشخیص داده و درمان می‌کنند. از سوی دیگر، تشخیص فیبرومیالژیا پس از تجربه‌ی درد گسترده بدون هیچ دلیل قابل شناسایی، برای بیش از سه ماه، انجام می‌شود. روماتولوژیست‌ها یا پزشکان عمومی، معمولا موارد فیبرومیالژیا را مدیریت می‌کنند.
درمان
برای ام اس، پزشکان داروهایی را برای مدیریت علائم، کند کردن بیماری و کمک به بهبودی پس از شعله‌ور شدن توصیه می‌کنند. گزینه‌های درمانی عبارتند از:
استروئیدها
شل‌کننده‌های عضلانی
- داروهای کنترل خستگی
- داروهای ضدافسردگی
- مسکن‌های درد
- دارو برای بی‌خوابی، اختلال عملکرد جنسی و مشکلات مثانه یا روده
در فیبرومیالژیا، درمان بر مدیریت علائم تمرکز دارد. پزشکان ممکن است داروهای خاصی را که برای این بیماری تایید شده است تجویز کنند، مانند:
- داروهای ضدافسردگی
- داروهای ضدتشنج
- مسکن‌های درد
هر دو بیماری به برنامه‌های درمانی شخصی نیاز دارند، زیرا پاسخ‌های دارویی می‌توانند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند.
توجه: این مطلب صرفا برای اطلاع‌رسانی است. همیشه برای تشخیص و درمان مناسب با پزشک مشورت کنید. هرگز بدون راهنمایی پزشکی شرایط را تشخیص یا درمان نکنید.
شباهت‌های فیبرومیالژیا و ام اس
فیبرومیالژیا و ام اس شباهت‌های زیادی دارند، به ویژه در علائم و عوامل خطر. هر دو بیماری می‌توانند باعث احساس خستگی شوند. اگرچه آن‌ها تاثیر متفاوتی بر بدن دارند، اما همپوشانی‌های قابل توجهی در نحوه‌ی پیشرفت این بیماری‌ها وجود دارد. برخی از شباهت‌های کلیدی این دو بیماری عبارتند از:
- محدوده‌ی سنی مشابه: هر دو بیماری معمولا بین 20 تا 40 سالگی شروع می‌شوند.
- استعداد ژنتیکی: داشتن والدین مبتلا به ام اس یا فیبرومیالژیا احتمال ابتلا به هر دو بیماری را افزایش می‌دهد.
- علل خودایمنی: هر دوی آن‌ها با شرایط خودایمنی مرتبط هستند. فیبرومیالژیا در افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید یا لوپوس شایع‌تر است، در حالی که ام اس با بیماری‌هایی مانند پسوریازیس، بیماری تیروئید و دیابت نوع 1 مرتبط می‌باشند.
- نقش عفونت‌ها: ام اس با عفونت‌های ویروسی خاص مرتبط است و عفونت‌های مشابه می‌توانند در خطر فیبرومیالژیا نقش داشته باشند.
سوالات متداول
آیا ام اس می‌تواند باعث خارش شود؟
بله، ام اس می‌تواند منجر به خارش شود. این وضعیت بر اعصاب تاثیر گذاشته و می‌تواند منجر به دیسستزی شود که شامل احساسات غیرطبیعی مانند خارش می‌باشد. این خارش ممکن است رفت و برگشتی بوده و در قسمت‌های مختلف بدن رخ دهد. در برخی افراد، خارش در اوایل بیماری و حتی گاهی اوقات قبل از تشخیص ظاهر می‌شود.
امید به زندگی در فیبرومیالژیا و ام اس
در حالی که هر دوی این بیماری‌ها مزمن هستند، تاثیرات آن‌ها بر امید به زندگی متفاوت است. علائم فیبرومیالژیا پایدار بوده اما تهدیدکننده‌ی زندگی نیستند و این وضعیت طول عمر را کوتاه نمی‌کند. در مقابل، ام اس می‌تواند پیشرفت کند و منجر به علائم شدید شود. همانطور که توسط انجمن ملی مولتیپل اسکلروزیس گزارش شده است، ام اس ممکن است طول عمر فرد را حدود هفت سال کاهش دهد و اشکال شدید آن تهدیدکننده‌ی زندگی می‌باشند. با وجود این، موسسه‌ی ملی اختلالات عصبی و سکته‌ی مغزی اشاره می‌کند که بسیاری از افراد مبتلا به ام اس، امید به زندگی مشابهی با افراد بدون این بیماری دارند.
آیا MRI می‌تواند فیبرومیالژیا را تشخیص دهد؟
آزمایش MRI نمی‌تواند فیبرومیالژیا را تشخیص دهد، زیرا معمولا علائم خاصی از این بیماری را نشان نمی‌دهد. با این حال، برخی از مطالعات ویژگی‌های غیرعادی را در اسکن MRI افراد مبتلا به فیبرومیالژیا در مقایسه با افراد سالم نشان داده‌اند. این یافته‌ها نشان می‌دهند که اگرچه MRI نمی‌تواند فیبرومیالژیا را به طور قطعی تشخیص دهد، اما ممکن است تفاوت‌هایی را نشان دهد که به درک این بیماری مرتبط باشند.
خلاصه: فیبرومیالژیا در مقابل ام اس
- فیبرومیالژیا و ام اس بیماری‌های مزمنی هستند که به طور قابل توجهی بر زندگی روزمره، راحتی و عملکرد بدن تاثیر می‌گذارند.
- در حالی که هر دوی این بیماری‌ها علائم مشترکی مانند خستگی و مشکلات شناختی دارند، اما علل و درمان متفاوتی دارند.
- فیبرومیالژیا یک اختلال درد گسترده است که ناشی از پردازش غیرطبیعی درد در مغز و نخاع می‌باشد. درمان این بیماری بر تسکین علائم و بهبود کیفیت زندگی متمرکز است.
- برعکس، ام اس یک اختلال خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به طور غیرطبیعی لایه‌ی محافظ اطراف رشته‌های عصبی را هدف قرار می‌دهد. هدف درمان ام اس مدیریت علائم، کند کردن پیشرفت و کمک به بهبودی بیماری است.
- اگرچه این اختلالات چالش برانگیز هستند اما با تشخیص دقیق و درمان موثر، افراد می‌توانند به کیفیت زندگی بالاتری دست یابند.
