زمانی که سخن از سرطان تخمدان به میان می‌آید، شناسایی عوامل خطر برای تشخیص زودهنگام و استراتژی‌های پیشگیرانه بسیار مهم است. در این مقاله با در نظر گرفتن شواهد علمی به شما خواهیم گفت که آیا دیابت می‌تواند بر توسعه سرطان تخمدان تاثیر بگذارد یا خیر.
آیا می‌دانستید که مجموعه حنیفا بیش از 1100 صفت ژنتیکی را بررسی میکند؟ نتایج حاصل از ارزیابی این ویژگی‌ها می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درباره خطر ابتلا به بیماری‌ها، حساسیت‌های دارویی، نیازهای تغذیه‌ای، پارامترهای تناسب‌اندام و غیره را در اختیارتان قرار دهد.
دیابت چیست؟
دیابت یک بیماری متابولیک است که با سطح بالای قندخون مشخص می‌شود. اگر سطح قندخون شما بالا باشد اما به اندازه‌ای نباشد که بتوان گفت به دیابت مبتلا هستید، ممکن است پیش‌دیابت داشته باشید. افراد مبتلا به پیش‌دیابت در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت هستند. با این حال، با اصلاح شیوه زندگی، می‌توان از پیشرفت پیش‌دیابت جلوگیری کرد.
انواع دیابت
دیابت، بر اساس علت به سه دسته تقسیم می‌شود:
1. دیابت نوع 1
در این نوع دیابت، بدن انسولین کمی تولید کرده و یا اصلا انسولین تولید نمی‌کند، چون سلول‌های ایمنی بدن، سلول‌های پانکراس تولیدکننده انسولین را از بین می‌برند. از آنجایی که دیابت نوع 1 معمولا در کودکان و بزرگسالان جوان تشخیص داده می‌شود، به آن دیابت نوجوانان نیز می‌گویند. با این حال، ممکن است این بیماری در هر سنی رخ دهد.
به افراد مبتلا به دیابت نوع 1 توصیه می‌شود که برای عملکرد طبیعی روزانه خود انسولین مصرف کنند.
2. دیابت نوع 2
دیابت نوع 2 شایع‌ترین شکل دیابت است و زمانی رخ می‌دهد که بدن قادر به استفاده موثر از انسولین تولیدشده توسط پانکراس نباشد و یا اینکه انسولین به میزان کافی تولید نشود. در نتیجه، افراد مبتلا به دیابت نوع 2 سطح قندخون بالایی دارند. برخلاف دیابت نوع 1، دیابت نوع 2 قابل پیشگیری است. با این حال، عواملی مانند اضافه‌وزن یا چاقی، سبک زندگی کم‌تحرک، رژیم غذایی ناسالم و سابقه خانوادگی، می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
3. دیابت بارداری
این نوع دیابت در بارداری ایجاد می‌شود و پس از زایمان از بین می‌رود. اما زنانی که به دیابت بارداری مبتلا می‌شوند، در آینده شانس بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع 2 دارند.
دیابت چگونه بر بدن تاثیر می‌گذارد؟
گلوکز منبع اصلی تامین انرژی بدن است و ما این گلوکز را از غذایی که می‌خوریم دریافت می‌کنیم. هورمون انسولین که توسط سلول‌های پانکراس ترشح می‌شود به گلوکز کمک کند تا وارد سلول‌های بدن شود و انرژی تواید کند. در افراد مبتلا به دیابت، گلوکز در خون باقی می‌ماند و به یکی از دلایل زیر نمی‌تواند به سلول‌های بدن برسد:
1. بدن به اندازه کافی انسولین تولید نمی‌کند
2. بدن قادر به استفاده صحیح از انسولین نیست
دیابت یک عامل خطر شناخته‌شده برای بسیاری از بیماری‌ها و عوارض مختلف می‌باشد. این بیماری ممکن است خطر آسیب کلیه، چشم، عصب یا قلب را افزایش دهد. علاوه بر این، مطالعات اخیر دیابت را با برخی از انواع سرطان‌ها مرتبط دانسته‌اند.
سرطان تخمدان چیست؟
سرطان یک بیماری است که در اثر رشد غیرطبیعی سلول‌های بدن ایجاد می‌شود. این سلولها تومور را تشکیل می‌دهند. تخمدان‌ها یک جفت اندام تولیدمثلی در زنان هستند که تخمک تولید می‌کنند. زمانی که سرطان، تخمدان‌ها را درگیر میکند، سرطان تخمدان ایجاد می‌شود. سرطان تخمدان هشتمین سرطان شایع در زنان است. احتمال ابتلای زنان به این نوع از سرطان 1 به 78 می‌باشد.
سرطان تخمدان زمانی رخ می‌دهد که در سلول‌های فرد، تغییرات ژنتیکی غیرطبیعی (جهش) رخ دهد. دو ژن شناخته‌شده مسئول ایجاد سرطان تخمدان، BRCA1 و BRCA2 هستند. جهش در این ژن‌ها با سایر سرطان‌های زنانه مانند سرطان سینه نیز مرتبط است.
انواع سرطان تخمدان
بسته به بافتی که آسیب دیده است، سرطان تخمدان به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. شایع‌ترین نوع سرطان تخمدان، سرطان سلول‌های اپیتلیال است که در سلول‌هایی که تخمدان را می‌پوشانند شروع می‌شود.
دیگر انواع سرطان تخمدان که کمتر شایع هستند، تومورهای استرومایی و سلول‌های زاینده هستند. تعداد کمی از سرطان‌های تخمدان خوش‌خیم بوده و بقیه آن‌ها بدخیم هستند.
عوامل خطر ابتلا به سرطان تخمدان
با اینکه هر فردی که تخمدان دارد، ممکن است به این سرطان مبتلا شود اما برخی از افراد در معرض خطر بیشتری قرار دارند.عوامل خطر ابتلا به سرطان تخمدان عبارتند از:
- سابقه خانوادگی این بیماری (مادر، خواهر یا دختر بیولوژیکی مبتلا به این بیماری)
- به ارث بردن جهش ژن BRCA1 یا BRCA2
- وجود سایر اختلالات ژنتیکی مانند سندرم لینچ
- اندومتریوز
- سابقه درمان جایگزینی هورمون (HRT)
- چاقی
دیابت به عنوان یک عامل خطر ابتلا به سرطان تخمدان
رابطه بین دیابت نوع 2 و سرطان، مدت‌هاست که شناخته شده است. چندین مطالعه، دیابت را با افزایش خطر ابتلا به سرطان‌های مختلف مانند تومورهای سینه و آندومتر مرتبط دانسته‌اند.
علاوه بر این، زمانی که افراد مبتلا به دیابت، با این بیماری‌ها مواجه می‌شوند، اغلب پیامدهای شدیدتری را تجربه می‌کنند. تاثیر سطح قندخون افزایش‌یافته، فراتر از مدیریت دیابت است؛ زیرا منجر به تغییرات مولکولی می‌شود که محیط مطلوب‌تری برای رشد تومور ایجاد میکند.
این تغییرات می‌توانند ناشی از استرس اکسیداتیو، التهاب یا حتی تسهیل تشکیل رگ‌های خونی جدید باشند که تغذیه سلول‌های در حال تقسیم سریع را فراهم می‌کنند. ناهنجاری‌های متابولیک که با چاقی و دیابت همراه هستند، به طور قابل‌توجهی در ایجاد و پیشرفت سرطان نقش دارند. این امر ممکن است به این دلیل این باشد که سطح بالای قندخون، مسیرهای سیگنالینگ مختلف بدن را مختل میکند.
برخی از تغییرات ناشی از دیابت که باعث ایجاد سرطان می‌شوند ممکن است به دلیل پدیده‌ای به نام «حافظه متابولیک»، دائمی شوند و حتی پس از کنترل قندخون نیز ادامه پیدا کنند.
عوامل شایعی که زمینه‌ساز دیابت و سرطان تخمدان هستند
تحقیقات اخیر، شواهد قوی مبنی بر ارتباط دیابت با افزایش خطر ابتلا به سرطان تخمدان ارائه کرده‌اند.
همچنین، این تحقیق نشان می‌دهد که عوامل مشترکی بین دیابت نوع 2 و سرطان تخمدان وجود دارد که سرنخ‌هایی در چگونگی نقش دیابت در ایجاد سرطان تخمدان، به ما خواهد داد.
- یکی از عواملی که در ابتلا به دیابت نوع 2 و سرطان تخمدان نقش دارد، چاقی یا اضافه وزن است.
- یکی دیگر از فاکتورهای رایج در این بیماری‌ها، افزایش سطح انسولین است، هورمونی که توسط بدن تولید می‌شود.
- التهاب مزمن که یک حالت التهاب طولانی مدت است نیز در هر دو بیماری دیده می‌شود.
- علاوه بر این، فعالیت برخی از مسیرهای بیوشیمیایی خاصی که متابولیسم و سطوح بالاتر هورمون‌های استروئیدی در تخمدان‌ها را تنظیم می‌کنند نیز افزایش می‌یابد.
محققان کشف کرده‌اند که یک مسیر بیوشیمیایی خاص به نام STAT3 که در دیابت نوع 2 فعال‌تر است، در کمک به گسترش سرطان تخمدان نیز نقش دارد.
ارتباط دیگر در داده‌های بالینی نهفته است، که نشان می‌دهد دیابت نوع 2 با افزایش سطح هورمون‌های تخمدانی، باعث التهاب مزمن می‌شود. این التهاب مزمن می‌تواند محیطی ایجاد کند که محرک تشکیل و پیشرفت تومورها باشد. علاوه بر این، اثرات بیوشیمیایی دیابت می‌تواند مسیرهای سیگنالینگی را فعال کند که باعث گسترش سرطان تخمدان می‌شود.
عوارض جانبی دیابت ممکن است سطح استروژن را افزایش دهد؛ تحقیقات نشان می‌دهد که این مساله در سرطان تخمدان نقش دارد. درک این ارتباط بین دیابت نوع 2 و سرطان تخمدان به ما کمک میکند تا در مورد عوامل خطر و مکانیسم‌های زمینه‌ای این بیماری بیشتر بدانیم.
آیا گلوکز باعث پیشرفت سرطان تخمدان می‌شود؟
بر اساس یک بررسی در سال 2021، دیابت خطر ابتلا به سرطان‌های مختلف از جمله سرطان تخمدان را افزایش می‌دهد. سلول‌های سرطانی و تومورها سلول‌هایی هستند که به طور فعال تقسیم می‌شوند و رشد غیرطبیعی دارند؛ به همین دلیل است که به انرژی بالایی نیاز دارند. از این رو، در افرادی که کنترل قندخون خوبی دارند، سلول‌های سرطانی کندتر رشد می‌کنند و اغلب خودمحدود شونده هستند.
اما در افراد مبتلا به دیابت، سطح قندخون بالا می‌تواند سلول‌های سرطانی را تغذیه کرده و در نتیجه رشد آن‌ها را تقویت کند. بنابراین رشد و پیشرفت سرطان تخمدان ممکن است به دلیل گلوکز بالا رخ دهد.
به طور معمول، گلوکز به پیروات تبدیل می‌شود که در صورت وجود اکسیژن کافی، در نهایت به CO2، اکسید می‌شود. تنها زمانی که کمبود اکسیژن وجود داشته باشد، پیرووات به لاکتات تبدیل می‌شود. با این حال، در سلول‌های سرطانی، حتی زمانی که اکسیژن کافی وجود داشته باشد پیرووات به لاکتات تبدیل شده که این اتفاق باعث رشد سرطان می‌شود.
آیا دیابت درمان سرطان تخمدان را چالش برانگیزتر میکند؟
دیابت می‌تواند پیچیدگی‌هایی در درمان سرطان به وجود آورد. در عین حال، برخی از درمان‌های جدیدتر، مانند درمان هدفمند، ممکن است باعث ایجاد دیابت شوند. این امر در بیمارانی که در معرض خطر بالاتر ابتلا به دیابت هستند آشکار است.
دیابت درمان سرطان را چالش برانگیز میکند زیرا:
- اکثر افراد مبتلا به دیابت دارای مشکلات سلامت دیگری هستند که می‌تواند درمان را پیچیده کند.
- افراد مبتلا به این عارضه ایمنی ضعیف‌تری دارند و مستعد ابتلا به عفونت‌هایی هستند که بر درمان و پیش‌آگهی کلی تاثیر می‌گذارند.
چگونه برای کاهش خطر سرطان، سطح قندخون را حفظ کنیم؟
مدیریت دیابت در افراد مبتلا به سرطان نیازمند یک رویکرد چندزمینه‌ای است.
بسته به درمان ضدسرطانی که استفاده می‌شود، ممکن است فرد نیاز به مدیریت هیپرگلیسمی، مایعات و الکترولیت‌ها، فشارخون بالا و عوارض قلبی عروقی داشته باشد. در اینجا چند راه حل برای کنترل سطح قندخون و کاهش خطر ابتلا به سرطان تخمدان آورده شده است:
1. غذاهایی که شاخص گلیسمی پایینی دارند را انتخاب کنید: زیرا تاثیر کمتری بر سطح قندخون دارند. به عنوان مثال می‌توان به غلات کامل مانند جو دوسر، جو و کینوا و سبزیجات غیرنشاسته‌ای مانند سبزیجات برگدار، کلم بروکلی و گل‌کلم اشاره کرد.
2. مصرف کربوهیدرات را کنترل کنید: به جای مصرف قندهای ساده، بر مصرف کربوهیدرات‌های پیچیده تمرکز کنید.
3. پروتئین و چربی‌های سالم را در رژیم غذایی خود بگنجانید: منابع پروتئین بدون چربی مانند مرغ، ماهی، توفو و لوبیا را در وعده‌های غذایی خود بگنجانید. پروتئین می‌تواند به کاهش سرعت هضم کربوهیدرات‌ها و جلوگیری از افزایش شدید سطح قندخون کمک کند.
4. مدیریت وزن: اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، کاهش وزن از طریق ترکیبی از یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم می‌تواند به طور قابل توجهی کنترل قندخون را بهبود بخشد. کاهش وزن می‌تواند حساسیت به انسولین را افزایش داده و خطر ابتلا به عوارض مرتبط با دیابت از جمله سرطان را کاهش دهد.
5. مصرف الکل را محدود کنید: مصرف الکل را محدود کنید یا به طور کلی از آن اجتناب کنید، زیرا می‌تواند سطح قندخون را افزایش داده و به افزایش وزن کمک کند. اگر نوشیدنی‌های الکلی مصرف می‌کنید، این کار را در حد اعتدال انجام دهید و همیشه با پزشک خود مشورت کنید، به خصوص اگر دیابت دارید.
6. سطح قندخون‌تان را کنترل کنید: طبق توصیه پزشک، مرتبا سطح قندخون خود را بررسی کنید. این کار به شما کمک میکند تا از سطح گلوکز خود آگاه باشید و در صورت نیاز، تغییرات لازم را در رژیم غذایی و داروهای خود اعمال کنید.
به یاد داشته باشید، این توصیه‌ها تنها دستورالعمل‌هایی کلی هستند و باید برای مشاوره شخصی بر اساس نیازهای فردی و سابقه پزشکی خود با پزشک متخصص مشورت کنید.
خلاصه: آیا دیابت یکی از عوامل خطر ابتلا به سرطان تخمدان است؟
- دیابت می‌تواند خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهد. عوامل خطر مشترک عبارتند از چاقی، سطوح بالای انسولین، التهاب مزمن، تغییر متابولیسم و افزایش هورمون‌های استروئیدی در تخمدان‌ها.
- افزایش سطح قندخون در دیابت، محیط مساعدی برای رشد تومور در سرطان تخمدان ایجاد میکند. این مساله می‌تواند به دلیل استرس اکسیداتیو، التهاب و تشکیل رگ‌های خونی جدید اتفاق بیفتد.
- مدیریت سطح قندخون برای کاهش خطر ابتلا به سرطان تخمدان مهم است. تغییرات سبک زندگی مانند انتخاب غذاهای با شاخص گلیسمی پایین، کنترل مصرف کربوهیدرات، فعال ماندن، حفظ وزن سالم و نظارت منظم بر سطح قندخون می‌تواند به این امر کمک کند.
- مشاوره با متخصصان مراقبت‌های بهداشتی برای دریافت مشاوره شخصی در مورد مدیریت دیابت و کاهش خطر سرطان تخمدان بسیار مهم است. با مدیریت موثر دیابت و تغییر شیوه زندگی در جهت سالم زندگی کردن، می‌توان خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش داد.
