بر کسی پوشیده نیست که برخی افراد بیشتر از دیگران چرت می‌زنند. اما آیا تا به حال از خود پرسیده‌اید که دلیل علمی پشت اینکه چرا برخی از افراد می‌توانند هر جا و هر زمان بخوابند چیست؟ یک مطالعه‌ی جدید نشان می‌دهد که خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز ممکن است با ژن‌های شما مرتبط باشد.
محققان تعدادی از ژن‌های مرتبط با خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز (EDS) را شناسایی کرده‌اند. در ادامه، ما برخی از ژن‌های مهمی که خطر EDS را افزایش می‌دهند، تجزیه و تحلیل خواهیم کرد. جالب است بدانید که با کمک آزمایش ژنتیک خواب حنیفا می‌توانید احتمال ژنتیکی EDS در خودتان را بر اساس داده‌های ثبت شده در DNA متوجه شوید.
خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز (EDS)
EDS که به پرخوابی نیز شهرت دارد، به ناتوانی در بیدار ماندن و هوشیاری در طول ساعات عادی بیداری اشاره دارد که منجر به وقفه‌ی غیرمنتظره‌ی خواب یا خواب‌آلودگی می‌شود. این اتفاق حتی ممکن است بعد از خواب طولانی مدت نیز رخ دهد.
دو نوع پرخوابی وجود دارد: اولیه و ثانویه. پرخوابی اولیه بدون بیماری زمینه‌ای رخ می‌دهد و تنها علامت آن خستگی مفرط است. از سوی دیگر، پرخوابی ثانویه به دلیل یک وضعیت پزشکی رخ می‌دهد. برخی از علائم پرخوابی عبارتند از:
- اضطراب
- تحریک‌پذیری
- انرژی کم
- از دست دادن اشتها
- بی‌قراری
یک مطالعه در سال 2019 نشان داد که تقریبا 10 تا 20% از افراد تا حدی با خواب‌آلودگی بیش از حد دست و پنجه نرم می‌کنند.
آیا خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز ژنتیکی است؟
مطالعات نشان داده‌اند که برخی از جهش‌های ژنتیکی بر خواب‌آلودگی در طول روز تاثیر می‌گذارند، که توضیح می‌دهد که چرا برخی افراد نسبت به دیگران به خواب بیشتری نیاز دارند. نتایج مطالعه‌ی دوقلوها، یک واریانس ژنتیکی 38 درصدی را در خواب آلودگی روزانه، تخمین زده است.
مطالعات توانسته‌اند ارتباطی بین EDS و تغییرات در ژن‌های خاصی مانند HCRTR2، PATJ، AR-OPHN1، KSR2 و PDE4D را پیدا کنند. ژن HCRTR2 یک پروتئین متعلق به گیرنده‌ی جفت شده با پروتئین G را کد می‌کند که در تنظیم اشتها، تعادل انرژی، عملکردهای عصبی غدد درون‌ریز و ارتقای بیداری نقش دارد. آخرین مطالعات تحقیقاتی نشان می‌دهند که تغییرات در ژن HCRTR2 ممکن است بر روند خواب و بیداری تاثیر بگذارند.
سایر علل خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز
شایع‌ترین علل خواب‌آلودگی بیش از حد عبارتند از:
- مدت خواب کم
- خواب بی‌کیفیت
- کم خوابی
- آپنه‌ی انسدادی خواب
- داروهایی با خاصیت آرام‌بخش
- نارکولپسی
تحقیقات همچنین نشان داده‌اند که سایر شرایط سلامتی می‌توانند خطر خواب‌آلودگی بیش از حد را افزایش دهند. برخی از آن‌ها عبارتند از:
- BMI بالا (چاقی)
- دیابت نوع 2
- افسردگی
خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز چگونه بر سلامتی تاثیر می‌گذارد؟
مطالعات نشان داده‌اند که EDS با افزایش خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب و سکته مرتبط است. با این حال، این خطر را می‌توان با بهبود کیفیت خواب مدیریت کرد. افراد مبتلا به EDS نیز از سلامت ضعیف‌تری نسبت به بزرگسالان همسن خود برخوردار هستند. طبق یک مطالعه، EDS با اثرات منفی بر عملکرد شناختی مرتبط است. در واقع، EDS یک علامت رایج در بیماری‌های عصبی مانند پارکینسون و شرایط روانپزشکی مانند افسردگی است.
نحوه‌ی مدیریت خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز
شناسایی و درمان علت زمینه‌ای
اختلالات خواب مانند بی‌خوابی، نارکولپسی و سندرم پای بی‌قرار و سایر شرایط مانند افسردگی و چاقی می‌توانند باعث ایجاد EDS شوند. شناسایی و درمان این شرایط می‌تواند به کوتاه شدن چرت‌های روزانه کمک کند.
بهبود بهداشت خواب
حصول اطمینان از داشتن یک محیط خواب تاریک و خنک، انجام فعالیت بدنی کافی در طول روز، عدم مصرف الکل و سیگار و اتخاذ یک برنامه‌ی آرام‌بخش قبل از خواب می‌تواند بهداشت کلی خواب را بهبود بخشیده و اثرات اختلالات مربوط به خواب را کاهش دهد.
مصرف دارو با نظر پزشک
چندین دارو برای درمان اختلالات خواب استفاده می‌شود، اما پزشکان معمولا این داروها را همراه با درمان دیگری تجویز می‌کنند. داروهایی که معمولا برای EDS تجویز می‌شوند عبارتند از: مودافینیل، سدیم اکسیبات، ملاتونین و متیل فنیدات.
خلاصه: خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز
- خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز (EDS) به ناتوانی در بیدار ماندن و هوشیاری در ساعات عادی بیداری اشاره دارد که منجر به وقفه‌های غیرمنتظره‌ی خواب یا خواب‌آلودگی می‌شود.
- اضطراب، کمبود انرژی، بی‌قراری، بی‌اشتهایی و تحریک‌پذیری از علائم پرخوابی هستند.
- تغییرات در چندین ژن که بر روی تعادل انرژی، عملکردهای عصبی غدد درون‌ریز و ارتقای بیداری تاثیر می‌گذارد می‌تواند بر خطر EDS تاثیر بگذارد.
- برخی از عوامل خطر EDS عبارتند از: کیفیت پایین خواب، چاقی، افسردگی و سایر اختلالات خواب.
- حفظ بهداشت خواب خوب، درمان اختلالات زمینه‌ای و داروها برخی از راه‌های موثر برای درمان و مدیریت EDS هستند.
