سرطان کلیه چیست؟

سرطان کلیه زمانی اتفاق می‌­افتد که سلول‌­های یک یا هر دو کلیه شروع به رشد خارج از کنترل می­‌کنند. این سلول­‌ها در نهایت توده‌­ای به نام تومور را تشکیل می­‌دهند. با پیشرفت سرطان، این سلول‌­ها می­‌توانند به سایر قسمت­‌های بدن نیز گسترش یابند. در ادامه به انواع، علائم، علل و همچنین چگونگی تشخیص و درمان سرطان کلیه خواهیم پرداخت.

 

آناتومی و عملکرد کلیه

 

کلیه­‌ها دو اندام لوبیایی شکل هستند که هر کدام به اندازه‌ی یک مشت کوچک می‌­باشند. کلیه‌­ها در پشت اندام­‌های شکمی و در دو طرف ستون فقرات قرار دارند. برخی از افراد فقط یک کلیه دارند؛ این مساله می‌­تواند در نتیجه‌ی یک نقص مادرزادی یا بیماری رخ دهد. تا زمانی که کلیه عملکرد خود را انجام دهد، فقط با یک کلیه هم می­‌توان به خوبی زندگی کرد.

 

کلیه‌های شما مواد معدنی، نمک و آب اضافی را به شکل ادرار از خون خارج می­‌کنند. این اندام‌­ها هر روز تقریبا 50 گالن خون را فیلتر کرده و حدود دو لیتر ادرار تولید می­‌کنند. ادرار از لوله‌هایی به نام لوله‌ی حالب به مثانه، جایی که تا زمانی که ادرار کنید در آن‌جا نگهداری می‌شود، منتقل می‌گردد.

 

واحدهای فیلترکننده در کلیه‌­ها نفرون نامیده می‌­شوند. در هر یک از کلیه‌­ها بیش از یک میلیون نفرون وجود دارد. در داخل نفرون، ساختاری به نام گلومرول به عنوان فیلتر عمل می­‌کند. ساختار دیگری به نام توبول مواد زائد را حذف کرده و مواد مهم را به جریان خون شما باز می‌گرداند.

 

انواع سرطان کلیه

 

انواع مختلفی از سرطان کلیه وجود دارد، از جمله:

 

• کارسینوم سلول کلیه: این نوع، شایع­‌ترین شکل سرطان کلیه بوده و حدود 85 درصد موارد را تشکیل می­‌دهد.

 

• کارسینوم سلول انتقالی: حدود 5 تا 10 درصد از سرطان‌­های کلیه را کارسینوم‌­های سلول انتقالی تشکیل می­‌دهند. این سرطان از همان نوع سلول­‌هایی که در سرطان مثانه درگیر هستند به وجود می‌­آیند. کارسینوم سلول انتقالی بیشتر شبیه سرطان مثانه است تا کارسینوم سلول کلیوی.

 

• تومور ویلم: تومور ویلم سرطانی است که معمولا در دوران کودکی ایجاد می‌شود. این نوع سرطان، در میان سرطان‌­های دوران کودکی، نسبتا شایع است.

 

• سارکوم کلیه: سارکوم کلیه یک تومور نادر است و اغلب در بافت همبند کلیه شروع می­‌شود.

 

از آن‌جایی که کارسینوم سلول کلیه شایع‌­ترین نوع سرطان کلیه است، بیشتر اطلاعات زیر به این نوع مربوط می‌­شود. تصور می­‌شود که کارسینوم سلول کلیه از لوله­‌های نفرون ناشی شود.

 

علائم سرطان کلیه

 

علائم سرطان کلیه معمولا تا زمانی که بیماری پیشرفت نکرده است ظاهر نمی­‌شوند. هنگامی که علائم ظاهر می‌­شوند، ممکن است شامل موارد زیر باشند:

 

• وجود خون در ادرار که بعد از ادرار یا در آزمایشات دیده می‌­شود.

 

• خستگی

 

• یک توده در پهلو یا پایین کمر (توده‌ی پهلو)

 

• درد در پهلو یا پایین کمر (ناحیه‌ی پهلو)

 

• تب

 

• فشار خون بالا

 

• کاهش وزن ناخواسته

 

چه چیزی باعث سرطان کلیه می­‌شود؟

 

علل دقیق سرطان کلیه هنوز شناخته نشده است. با این حال، محققان چندین عامل خطر برای آن را شناسایی کرده‌­اند. برخی از این موارد عبارتند از:

 

• سن: خطر ابتلا به سرطان کلیه با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد. بیشتر کارسینوم‌­های سلول کلیوی در افراد بالای 40 سال رخ می­‌دهد. تومور ویلم در کودکان شایع‌­تر است.

 

• جنسیت: سرطان کلیه در مردان بیشتر از زنان است.

 

• نژاد: سرطان کلیه در سیاه پوستان و بومیان آمریکا کمی شایع­‌تر است.

 

• سیگار کشیدن: سیگار کشیدن خطر ابتلا به سرطان کلیه را افزایش می­‌دهد.

 

• شغل: قرار گرفتن در محل کار با مواد خاصی مانند آزبست و بنزن خطر ابتلا به این سرطان را افزایش می­‌دهد.

 

• چاقی

 

• سابقه‌ی خانوادگی: سابقه‌ی خانوادگی سرطان کلیه یا برخی از سندرم‌­های ژنتیکی خطر را افزایش می‌­دهد.

 

• داروها: استفاده از برخی داروها، مانند مسدودکننده­‌های کانال کلسیم، می‌­تواند خطر سرطان کلیه را افزایش دهد.

 

 

سرطان کلیه چگونه تشخیص داده می‌­شود؟

 

شایع­‌ترین علائم سرطان کلیه عبارتند از:

 

• درد پهلو (درد در پهلو و کمر)

 

• یک توده‌ی شکمی

 

• وجود خون در ادرار

 

• کم­‌خونی

 

سرطان کلیه اغلب در طی آزمایشات تصویربرداری مانند اشعه‌ی ایکس، سی تی اسکن یا MRI که به منظور تشخیص بیماری‌­های دیگر انجام می‌شود، کشف می‌­گردد.

 

هنگامی که پزشک به سرطان کلیه مشکوک است، می­‌توان از سی­‌تی‌اسکن برای بررسی کلیه‌­ها استفاده کرد. این آزمایش چندین تصویر اشعه‌ی ایکس را در یک تصویر سه‌­بعدی از ساختارهای داخلی بدن ترکیب می‌­کند. برای گرفتن تصویر سی‌­تی‌اسکن ممکن است از یک ماده‌ی حاجب داخل وریدی نیز استفاده شود. این ماده‌ی رنگی است که ساختارهای داخلی بدن را در تصاویر بهتر نشان می‌­دهد. همچنین می‌­تواند به تفکیک سرطان از کیست­‌های غیرسرطانی هم کمک کند.

 

سی‌­تی‌اسکن می­‌تواند هم برای تشخیص و هم برای مرحله­‌بندی سرطان کلیه استفاده شود. مرحله‌بندی فرآیند تعیین اندازه‌ی تومور و گسترش آن است. برخی افراد نمی­‌توانند سی‌تی‌اسکن انجام دهند؛ حساسیت به مواد حاجب یا عملکرد ضعیف کلیه از جمله دلایل این امر می­‌باشد. افرادی که نمی‌­توانند سی‌تی‌اسکن انجام دهند ممکن است در عوض MRI دریافت کنند. MRI به جای اشعه‌ی ایکس، از تصویربرداری مغناطیسی استفاده می­‌کند. اگر تصور شود که تومور به وریدهای نزدیک کلیه‌­ها گسترش یافته است، MRI می­‌تواند مفید باشد.

 

بیوپسی به آسیب­­‌شناسان اجازه می‌­دهد تا سلول‌­های سرطانی را زیر میکروسکوپ جستجو کنند. این روش می‌­تواند در هدایت درمان با درمان‌های هدفمند بسیار مفید باشد. نمونه‌ها معمولا در طول عمل جراحی برای درمان سرطان به دست می‌­آیند. برخلاف بسیاری از تومورها، بیوپسی همیشه برای تشخیص سرطان کلیه لازم نیست.

 

مرحله‌­بندی

 

در صورتی که وجود سرطان کلیه در فرد تشخیص داده شود، ممکن است به انجام آزمایش‌های بیشتری برای تعیین سرایت آن به بافت‌ها یا اندام‌های مجاور نیاز باشد. سرطان کلیه، با اندازه‌­گیری تومور در ساختارهای کلیه مرحله بندی می­‌شود. علاوه بر این پزشک به دنبال شواهدی مبنی بر انتشار سلول­‌های سرطانی به بافت‌های نزدیک یا مناطق دوردست بدن خواهد بود.

 

مراحل سرطان کلیه

 

• تومورهای مرحله I کمتر از 7 سانتی‌­متر عرض دارند و به کلیه محدود می­‌شوند.

 

• تومورهای مرحله II بزرگ‌تر هستند اما همچنان در کلیه محصور هستند.

 

• تومورهای مرحله III به بافت‌­ها یا رگ­‌های خونی مجاور گسترش یافته­‌اند.

 

• تومورهای مرحله IV به خارج از پوشش خارجی کلیه گسترش یافته‌­اند و همچنین می‌­توانند به اندام­‌های مجاور سرایت کنند.

 

درمان سرطان کلیه

 

سرطان کلیه تا حدودی منحصر به فرد است، زیرا ممکن است حتی با وجود پیشرفته بودن تومور، جراحی انجام شود. همچنین ممکن است از درمان­‌های هدفمند و داروهای ایمونوتراپی نیز استفاده شود. در درمان سرطان کلیه، شیمی درمانی و پرتودرمانی نقش کمتری نسبت به برخی سرطان­‌های دیگر دارد.

 

درمان سرطان کلیه به مرحله‌ی بیماری و بسیاری از عوامل دیگر بستگی دارد. به عنوان مثال، سلامت عمومی فرد و محل تومور در کلیه به تصمیم‌گیری در مورد درمان کمک می‌­کند. اکثر افراد مبتلا به سرطان کلیه نوعی جراحی را انجام می‌­دهند. کسانی که سرطان کلیه در مراحل اولیه دارند بهترین کاندید برای جراحی هستند. با این حال سرطان کلیه یکی از معدود تومورهای جامد است که در آن حتی با وجود بیماری متاستاتیک پیشرفته (مرحله‌ی 4)، جراحی می­‌تواند مفید باشد.

 

با اینکه جراحی درمان انتخابی برای اکثر سرطان‌­های کلیه است، اما برای برخی از بیماران، ممکن است دشوار باشد. افراد بسیار مسن یا کسانی که دارای چندین بیماری جدی هستند احتمالا نتوانند جراحی را تحمل کنند. در این موارد، درمان‌هایی مانند کرایوسرجری (انجماد) یا فرسایش با فرکانس رادیویی (سوزاندن)، ممکن است گزینه‌های پیشنهادی پزشک باشند.

 

چندین داروی درمانی هدفمند برای استفاده در برخی از افراد مبتلا به سرطان کلیه پیشرفته تایید شده است. این داروها مانع رشد و گسترش سلول‌­های بدخیم می‌­شوند. این روش درمانی تاثیر خود را با دخالت مستقیم در مسیری که در رشد سرطان نقش دارد، می‌­گذارد. همچنین این داروها می­‌توانند از رشد عروق خونی مورد نیاز برای تامین مواد مغذی تومور جلوگیری کنند. عوارض جانبی این داروها با عوارض شیمی‌­­درمانی متفاوت است و اغلب بهتر تحمل می‌­شوند.

 

ایمونوتراپی که به عنوان درمان بیولوژیک نیز شناخته می‌­شود، با تحریک سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سلول­‌های سرطانی عمل می‌­کند. چند دسته‌ی مختلف از این داروها برای سرطان کلیه موثر هستند. پرتودرمانی معمولا به عنوان درمان سرطان کلیه استفاده نمی­‌شود اما ممکن است به عنوان درمان تسکین­‌دهنده برای تسکین ناراحتی که ممکن است هنگام گسترش سرطان رخ دهد استفاده شود. شیمی درمانی تنها اثر محدودی بر روی برخی از سرطان­‌های کلیه دارد، اگرچه در برابر سرطان سلول­‌های انتقالی و تومور ویلم موثرتر است.

 

خلاصه

 

انواع مختلفی از سرطان کلیه وجود دارد. شایع­‌ترین نوع آن کارسینوم سلول کلیه است. علائم سرطان کلیه می­‌تواند شامل خون در ادرار، درد در پهلو یا کمر و کاهش وزن ناخواسته باشد. سرطان کلیه گاهی اوقات در طول اسکن تصویربرداری برای بیماری‌­های دیگر یافت می­‌شود. معمول‌ترین روش درمانی سرطان کلیه جراحی بوده و حتی در مراحل پیشرفته تومور هم مورد استفاده قرار می­‌گیرد. همچنین ممکن است با داروهای درمانی هدفمند نیز درمان شود.

 

شما می‌توانید با انجام تست سرطان و اختلالات قلبی و عصبی مرکز خدمات تخصصی ژنتیک حنیفا، احتمال ژنتیکی ابتلا به سرطان‌ها و بیماری‌های قلبی و عصبی مختلف را با انجام یک تست بزاق ساده، مورد بررسی قرار دهید.