عوامل متعددی همچون استرس، اضطراب، عوارض جانبی داروها، کمبودهای تغذیه‌ای و موارد دیگر می‌توانند باعث ایجاد مه مغزی شوند. بسته به اینکه چه چیزی باعث مه مغزی شما شده است، برای رفع آن ممکن است یک راه حل ساده و یا یک برنامه درمانی پیچیده‌تر وجود داشته باشد.
«مه مغزی» اصطلاحی است که برای اشاره به دوره‌های عدم تمرکز، سردرگمی، از دست دادن تمرکز و عدم وضوح ذهنی استفاده می‌شود. مه مغزی می‌تواند خود را به طرق مختلف نشان دهد. ممکن است متوجه شوید که احساس کندی یا گیجی می‌کنید، یا در تلاش هستید که روی مکالمات تمرکز کنید. مه مغزی حتی می‌تواند در انجام وظایف‌تان در محل کار نیز اختلال ایجاد کرده و باعث احساس ناکامل بودن و ناامیدی شود. متاسفانه این عارضه ممکن است باعث اهمال‌کاری، پرخوری و اضطراب همراه شود. وقتی با مه مغزی سر و کار دارید، در تمرکز کردن مشکل خواهید داشت اما همچنان سعی می‌کنید با دنیای اطراف خود ارتباط برقرار کنید.
در این مقاله، قصد داریم برخی از علل مه مغزی را بررسی کنیم و گزینه‌های درمانی مختلف موجود برای این مشکل شناخته شده را مورد بحث قرار دهیم.
علائم مه مغزی: مه مغزی چیست؟
وقتی مه مغزی دارید، حواستان جمع نیست و اغلب در فکر کردن یا تصمیم‌گیری مشکل دارید. در واقع این اصطلاح برای اشاره به انواع لحظات عدم توجه یا تمرکز استفاده می‌شود. علائم این مشکل اغلب متفاوت است، اما تجربیات معمولا با ابهام ذهنی شروع می‌شود. ممکن است تمرکز کامل روی یک فکر یا ایده برای شما سخت باشد. برخی از افراد در دوره‌های مه مغزی راحتتر حواسشان پرت می‌شود یا ممکن است در تصمیم‌گیری مشکل داشته باشند.
نمونه‌های رایج مه مغزی عبارتند از:
- استفاده بیش از حد از کافئین یا شکر برای بهبود هوشیاری
- ریزه‌خواری یا پرخوری برای بهبود سطح انرژی
- احساس حواس‌پرتی یا پرش از یک کار به کار دیگر
- فراموش کردن وظایف موجود در لیست کارهایتان
- مشکل در تصمیم‌گیری یا بزرگنمایی کردن تصمیمات کوچک
- زمان بیشتر به زمان بیشتر برای تکمیل کارهای ساده
- مشکل در تمرکز روی یک چالش خاص
برخی از دوره‌های مه مغزی کوتاه مدت هستند و فقط یک یا دو ساعت طول می‌کشند. در موارد شدیدتر، این وضعیت ممکن است برای روزها ادامه داشته باشد و رسیدن به اهدافتان را بسیار دشوارتر کند.
چه چیزی باعث مه مغزی می‌شود؟
چه چیزی باعث مه مغزی می‌شود و چرا اینقدر احساس تنبلی و گنگی می‌کنید؟ مغز یک محیط پیچیده است که نیاز به تحریک منظم دارد. وقتی مه مغزی را تجربه می‌کنید، معمولا نشانه آن است که چیزی در زندگی شما مشکل دارد. ممکن است با استرس یا اضطراب بیش از حد دست و پنجه نرم کنید. از طرف دیگر، شاید مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت نمی‌کنید. اگرچه علل مه مغزی هنوز در حال بررسی هستند اما برخی از رایج‌ترین آنها عبارتند از:
استرس، اضطراب یا PTSD
استرس مزمن تاثیر بسزایی بر سلامت روانی و جسمی ما دارد. هرچه استرس بیشتری داشته باشید، سیستم ایمنی بدن شما ضعیف‌تر می‌شود، فشارخونتان افزایش می‌یابد، سطح اضطراب شما بالا می‌رود و حتی ممکن است با افسردگی دست و پنجه نرم کنید. با وجود این همه اتفاق در بدن شما، منابع ذهنیتان شروع به تحلیل رفتن می‌کنند که منجر به مه مغزی خواهد شد.
اگرچه احساس استرس و اضطراب در زندگی روزمره ما رایج است اما قرار گرفتن بیش از حد در معرض این احساسات تاثیر مستقیمی بر عملکرد ما دارد. اگر مغز شما دائما با کورتیزول (هورمون استرس) بمباران می‌شود، انجام کارهای سادهای مانند روشن فکر کردن یا تصمیم‌گیری‌های ساده برای آن دشوار خواهد بود.
مه مغزی اغلب می‌تواند به عنوان یک عارضه جانبی PTSD یا اختلال استرس پس از سانحه، ایجاد شود. PTSD بر نواحی مغز مانند قشر جلوی مغز و آمیگدال تاثیر می‌گذارد و سلامت عاطفی و توانایی شما برای پردازش کامل افکار و احساسات را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
حتی در طول بهبودی از PTSD، عوامل خاصی مانند اتفاقاتی که شما را به یاد تجربیات آسیب‌زای گذشته می‌اندازند، می‌توانند باعث ایجاد مه مغزی شوند. یادگیری چگونگی کاهش استرس از طریق مدیتیشن، ورزش منظم و حتی تغییرات روتین زندگی‌تان می‌تواند خطر مه‌آلود شدن مغز را کاهش دهد.
کمبود خواب
انسان برای عملکرد مناسب به خواب نیاز دارد. در طول دوره‌های استراحت، مغز شما نیروی تازه‌ای می‌یابد، تجدید قوی کرده و افکار شما را سازماندهی می‌بخشد. بدون این دوره مهم آرامش، مغز خسته شده و افکارتان آشفته و گیج‌کننده می‌شوند.
بزرگسالان به حدود 7 تا 9 ساعت خواب در هر شب نیاز دارند، که می‌تواند الگوی خواب REM یا غیر REM باشد. در طول این برنامه‌های خواب، مغز شما خاطرات روز را پردازش می‌کند و خود را برای رویارویی با تجربیات جدید آماده می‌کند.
اگر خواب کافی ندارید، سعی کنید روال خود را تغییر دهید. یک مراسم شبانه مانند گوش دادن به موسیقی یا حمام آب گرم ترتیب دهید تا راحتتر ریلکس کنید و به خواب بروید.
تغییرات هورمونی و اختلالات تیروئید
تغییرات در سطوح هورمونی باعث ایجاد مه مغزی می‌شود. اگر تا به حال نام «مغز بارداری» را شنیده باشید، می‌دانید که زنان باردار معمولا به عنوان یک علامت در دوران بارداری خود دچار مه مغزی می‌شوند. سطوح بالاتر استروژن و پروژسترون گاهی اوقات ممکن است باعث اختلالات شناختی کوتاه مدت شده و در حفظ حافظه مشکل ایجاد کند.
اختلال تیروئید نیز ممکن است دلیل مشکلات مه مغزی شما باشد. تیروئید مسئول تولید و ترشح هورمون‌هایی است که همه چیز، از تنفس گرفته تا ضربان قلب را کنترل می‌کنند؛ علاوه بر این، این هورمون‌ها تاثیر مستقیمی بر نحوه تفکر و احساس شما دارد.
اختلال تیروئید می‌تواند منجر به مشکلات مختلفی از جمله افزایش یا کاهش وزن، خستگی، ضعف عضلانی و مشکلات گوارشی شود. از آنجایی که سطح هورمونی شما از تعادل خارج خواهد شد، تمرکز شما نیز آسیب خواهد دید.
مشکلات رژیم غذایی و کمبودهای تغذیه‌ای
دانستن نیازها و کمبودهای غذایی برای سلامتی بسیار مهم است. آزمایش DNA می‌تواند به شما نشان دهد که آیا از مشکلات ناشی از مقدار بسیار کم یک ماده مغذی خاص در رژیم غذایی خود رنج می‌برید یا خیر. به عنوان مثال، کمبود ویتامین B12 اغلب با مه مغزی مرتبط است.
ویتامین B12 به فرمولاسیون گلبول‌های قرمز در بدن و حفظ سیستم عصبی مرکزی کمک می‌کند. کمبود این ویتامین می‌تواند به میزان قابل توجهی سطح انرژی را مختل کرده و احساس خستگی ایجاد کند. کمبود ویتامین D نیز می‌تواند در مه مغزی نقش داشته باشد زیرا سطوح پایین ویتامین D معمولا با عملکرد شناختی ضعیف مرتبط است. اگر حساسیت غذایی یا آلرژی خاصی دارید، ممکن است پس از خوردن برخی غذاها مانند لبنیات، بادام زمینی یا MSG از مه مغزی رنج ببرید.
داروها و شرایط پزشکی
برخی از داروها نیز می‌توانند از جمله علل مه مغزی باشند. مه مغزی یکی از عوارض جانبی بسیاری از داروها بوده و به ویژه پس از درمان‌های سرطان، که اغلب به آن «مغز شیمیایی» می‌گویند، رایج است.
برخی از داروها ممکن است بلافاصله باعث ایجاد مه مغزی نشوند، اما در عوض، در طول زمان بر سطح تمرکز شما تاثیر می‌گذارند. به طور مشابه، شرایط پزشکی مختلفی وجود دارد که ممکن است احتمال مه مغزی شما را افزایش دهد.
به عنوان مثال، سندرم خستگی مزمن اغلب منجر به مه مغزی می‌شود، دیگر مشکلات این چنینی عبارتند از:
- افسردگی
- کم خونی
- کم کاری تیروئید
- میگرن
- دیابت
- بیماری‌های خود ایمنی
مشکلات سلامت روان به احتمال زیاد عملکرد شناختی را مختل می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهد که افسردگی می‌تواند باعث انواع مختلفی از خستگی جسمی و ذهنی شود که خطر ابتلا به مه مغزی را افزایش می‌دهد. مصرف داروی مناسب و دریافت درمان صحیح می‌تواند کلید غلبه بر این مشکل در سریعترین زمان ممکن باشد.
چگونه مه مغزی را تشخیص دهیم؟
اگر اخیرا متوجه مشکلات عدم تمرکز یا توجه شده‌اید، بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که با پزشک خود صحبت کنید. اگر از قبل ایده اولیه‌ای از کمبودهای تغذیه‌ای خود یا نوع داروهایی که به آنها پاسخ بدی می‌دهید، دارید ممکن است بتوانید بینش‌هایی در مورد اینکه چرا مشکلات مه مغزی شما برجسته‌تر شده است ارائه دهید.
اکثر پزشکان برای بررسی علائم سایر بیماری‌ها و همچنین علل زمینه‌ا‌ی مه مغزی آزمایش‌هایی مانند آزمایش خون را انجام می‌دهند. پزشک شما ممکن است وجود برخی بیماری‌های التهابی، عملکرد ضعیف تیروئید، سطوح غیرطبیعی گلوکز یا کمبودهای تغذیه ای را کشف کند. بر اساس نتایج آزمایش، پزشک می‌تواند تصمیم بگیرد که آیا بررسی بیشتری لازم است یا خیر.
در صورتی که استرس یا اضطراب باعث ایجاد مه مغزی شود، پزشک ممکن است از شما در مورد سطح استرس فعلی یا ضربه‌های روحی قبلی شما بپرسد. پس از تشخیص بیماری، پزشک می‌تواند پیشنهاداتی در مورد چگونگی مقابله با مه مغزی ارائه دهد.
گزینه‌های درمان مه مغزی
همانطور که علل مه مغزی متفاوت است، درمان‌های موجود نیز می‌توانند متفاوت باشد. اگر می‌دانید که مشکل شما مستقیما به یک بیماری خاص مرتبط است، سرنخی عالی برای شروع درمان در اختیار دارید. به عنوان مثال، اگر کمبود تغذیه‌ای دارید، افزایش مقدار مناسب مواد مغذی در رژیم غذایی خود (مانند B12 و ویتامین D) می‌تواند به بازگشت ذهن شما به مسیر درست کمک کند.
برخی از پزشکان برای کمک به بهبود سیستم گوارش و توسعه قدرت شناختی، رژیم‌هایی مانند روزه‌داری متناوب را توصیه می‌کنند. روزه‌داری متناوب ممکن است ابزار موثری در کاهش شیوع بیماری‌های عصبی باشد.
گزینه‌های دیگر برای درمان مه مغز شامل موارد زیر می‌باشد:
- برنامه‌های ورزشی جدید: اختلالات عصبی و اختلالات شناختی اغلب در بین افراد کم تحرک شایع‌تر است. افزایش سطح فعالیت می‌تواند به بهبود هوشیاری ذهنی و جوانسازی مغز کمک کند. ورزش منظم همچنین به شما کمک می‌کند تا به طور کلی سطح سلامت و تناسب اندام بهتری داشته باشید، بنابراین می‌توانید با سهولت بیشتری با چالش‌ها مقابله کنید.
- بهبود روال خواب: فراهم کردن مقدار مناسب استراحت منظم برای مغزتان، اهمیت زیادی در جلوگیری از مه مغزی دارد. به روزرسانی استراتژی بهداشت خواب با چیزهایی مانند برنامه منظم خواب و کافئین کمتر می‌تواند کلید غلبه بر مشکلات مه مغزی باشد.
- تغذیه مغز با غذاهای مناسب: تامین مواد غذایی با ارزش فراوان مانند پروتئین و اسیدهای چرب امگا 3 می‌تواند راهی عالی برای بهبود سلامت مغز باشد. پزشک شما می‌تواند جهت ارتقای سلامت مغزتان، غذاهایی را برای اضافه کردن به رژیم غذاییتان پیشنهاد کند.
اگر این روزها احساس مه مغزی بیشتری دارید و مطمئن نیستید که دلیل آن چیست، می‌توانید از طریق آزمایش سلامت روان حنیفا شرایط ژنتیکی احتمالی را بررسی کنید.
