بسیاری از عوامل در اعتیاد به مواد مخدر که به عنوان اختلال مصرف مواد نیز شناخته می‌شود نقش دارند. چرا برخی افراد به مواد معتاد می‌شوند، در حالی که برخی دیگر معتاد نمی‌شوند؟ هیچ پاسخ واحدی برای این سوال وجود ندارد، احتمال اعتیاد هم به ژنتیک و هم به محیط کلی زندگی شما بستگی دارد.
چه عواملی منجر به اعتیاد به مواد مخدر می‌شوند؟
حتی امتحان کردن مواد مخدر هم می‌تواند سبب بروز اعتیاد شود. پس از مصرف مکرر دارو، اعتیاد امکان‌پذیر می‌شود. از اینجا به بعد، ژنتیک چیزی است که تعیین می‌کند چقدر احتمال دارد که دچار اعتیاد شوید. مطالعات نشان می‌دهند که حدود نیمی از خطر بروز اعتیاد به مواد مخدر بر اساس ساختار ژنتیکی افراد است. این امر به آن معنی است که ژن‌های خاصی که از والدین به فرزندان منتقل می‌شوند ممکن است فرد را در معرض خطر بیشتری برای اعتیاد به مواد مخدر قرار دهند.
اما در حالی که ژنتیک می‌تواند نقش مهمی در اعتیاد داشته باشد، تنها عاملی نیست که منجر به این بیماری می‌شود. محیط اطراف، خانواده، دوستان، سبک زندگی و سایر موارد در محیط نیز می‌توانند شما را در معرض خطر بیشتری قرار دهد. برای درک خطر اعتیاد به مواد مخدر، مهم است که این دو عامل را با هم بررسی کنید. کارشناسان از اپی‌ژنتیک برای توضیح سوء مصرف مواد استفاده می‌کنند. اپی‌ژنتیک علمی است که می‌تواند در مورد چگونگی عملکرد بخش‌هایی از محیط بر کد ژنتیکی شما مطالعه کند.
اپی‌ژنتیک توضیح می‌دهد که چرا یکی از دوقلوهای همسان ممکن است اعتیاد به مواد مخدر داشته باشد، در حالی که قل دیگر اینگونه نیست. این دوقلوها با یک ژن به دنیا آمدند. بنابراین، از نظر ژنتیکی، خطر اعتیاد به مواد مخدر آن‌ها یکسان است. اما همانطور که آن‌ها بزرگ می‌شوند، ممکن است تحت اثر موارد مختلفی قرار بگیرند. آن‌ها به طور متفاوتی رشد خواهند کرد و این مساله ریسک فردی برای اعتیاد را تغییر خواهد داد. متخصصان از طریق اپی‌ژنتیک می‌توانند بفهمند که چگونه عوامل ژنتیکی و انتخاب‌های سبک زندگی، بر خطر اعتیاد افراد تاثیر می‌گذارند.
اپی‌ژنتیک و اعتیاد به مواد مخدر
یک مطالعه که به بررسی جوانان و ابتلای آن‌ها به برخی اختلالات پرداخت نشان داد که مصرف مواد مخدر در افراد در اوایل نوجوانی به شدت با عوامل محیطی مانند خانواده و عوامل اجتماعی مرتبط است. اما زمانی که فرد به سنین جوانی و میانسالی وارد شد، استفاده از برخی مواد بیشتر به ژنتیک و کمتر به تاثیرات خانوادگی و اجتماعی مرتبط بوده است. با افزایش سن، خطر ژنتیکی اعتیاد به مواد مخدر اندکی کاهش یافت.
در صورتی که والدین فرد نیز معتاد بوده باشند، درک اینکه آیا اعتیاد این فرزند به مواد مخدر، ناشی از عوامل ژنتیکی است یا تاثیر خانواده، دشوار است. برای درک بیشتر خطر ژنتیکی، کارشناسان به فرزندخوانده‌هایی که والدین بیولوژیکی آن‌ها معتاد به مواد مخدر بودند، نگاه کردند. آن‌ها دریافتند که اگر والدین بیولوژیکی معتاد باشند، خطر اعتیاد به مواد مخدر در کودکانی که به فرزندخواندگی گرفته می‌شوند بیشتر است.
علاوه بر این، اگر والدین بیولوژیکی اعتیاد به مواد مخدر، محکومیت‌های جنایی یا یک بیماری شدید روانی داشته باشند، خطر اعتیاد به مواد مخدر در یک فرزندخوانده بیشتر خواهد شد. این خطر تنها زمانی افزایش می‌یابد که والدین فرزندخوانده‌ی کودک را در معرض اختلالات محیطی بیشتری قرار دهند، مانند:
- مرگ یا طلاق
- پدر و مادری که اعتیاد به الکل دارند.
- سوء مصرف مواد مخدر در خواهر و برادر
همانطور که بزرگ می‌شوید، محیط اطراف شما رفتارها را شکل می‌دهد. عوامل داخل و خارج از خانه روی شما تاثیر می‌گذارند. ممکن است احتمال سوء مصرف مواد مخدر بر اساس موارد زیر بیشتر باشد:
دسترسی به مواد مخدر: توانایی شما برای دریافت مواد مخدر در ایجاد اعتیاد به مواد مخدر مهم است. اگر بتوانید مواد مخدر را به راحتی بخرید و استفاده کنید، بیشتر در معرض خطر اعتیاد خواهید بود.
فشار همسالان: اگر همسالان، شما را به این کار تشویق کنند، ممکن است احتمال سوء مصرف مواد مخدر بیشتر باشد. این امر به ویژه در مورد جوانان صادق است.
سطح مشارکت خانواده: اگر شرایط خانوادگی سختی دارید یا پیوندهای ضعیفی با خواهر و برادر و والدین خود دارید، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای اعتیاد باشید. در این موارد، والدین ممکن است نظارت یا کنترل زیادی بر اعمال فرزند خود نداشته باشند. به همین دلیل، احتمالا فرزندان کارهای خطرناک‌تری مانند مصرف مواد مخدر انجام دهند.
مشارکت جامعه: مناطقی که فعالیت‌های فوق برنامه بعد از مدرسه دارند، مشکل کمتری با اعتیاد به مواد مخدر دارند. به طور مشابه، اگر افراد در جامعه‌ی خود به ورزش دسترسی داشته باشند، احتمال کمتری دارد که در فعالیت‌های مرتبط با مواد مخدر شرکت کنند.
سن شروع مصرف مواد: اگر مصرف مواد مخدر از سنین پایین آغاز شود رشد مغز تغییر می‌کند. این ممکن است شانس شما برای اعتیاد به مواد مخدر را افزایش دهد.
موانع درمان: ممکن است به مراقبت‌های مناسب برای ترک سوء استفاده از مواد مخدر دسترسی نداشته باشید. این می‌تواند بیشتر بر خطر اعتیاد شما تاثیر بگذارد.
محله‌های محروم: این مناطق ممکن است دسترسی محدودی به چیزهایی مانند غذای کافی و سطوح اولیه‌ی ایمنی داشته باشند. مردم این مناطق در معرض خطر کیفیت پایین‌تر سلامتی هستند. تحقیقات نشان داده است که این نابرابری‌ها با نرخ بالاتر سوء مصرف مواد ارتباط دارند.
سطح استرس: استرس در محیط می‌تواند باعث ایجاد اختلالاتی مانند اعتیاد به مواد مخدر شود. در موقعیت‌های استرس‌زا، مانند مرگ یکی از عزیزان یا تغییر عمده‌ی زندگی، بدن هورمون‌های استروئیدی به نام گلوکوکورتیکوئیدها را ترشح می‌کند. این می‌تواند منجر به تغییراتی در سیستم‌های بدن شود. یکی از این سیستم‌ها، سیستم پاداش مغز است. وقتی هورمون‌های استرس با سیستم پاداش تعامل داشته باشند، احتمال ابتلا به اعتیاد بیشتر می‌شود.
چگونه اپی‌ژنتیک می‌تواند بر اعتیاد تاثیر بگذارد؟
کارشناسان بر این باورند که روزی ممکن است بتوانند از گیرنده‌ی دوپامین به نام D2 استفاده کنند تا بفهمند که آیا فردی به هروئین، کوکائین یا الکل معتاد می‌شود یا خیر. برخی از تصویربرداری‌های مغزی نشان می‌دهند که افرادی که گیرنده‌های D2 کمتری دارند، ممکن است بیشتر به مواد مخدر معتاد شوند.
ژن‌های شما تا حدی تعیین‌کننده‌ی تعداد گیرنده‌های D2 هستند. اما چیزهای موجود در محیط شما نیز می‌توانند بر این موضوع تاثیر بگذارند. محققان همچنان به مطالعه در مورد چگونگی تعامل ژن‌ها و محیط بر خطر اعتیاد ادامه می‌دهند. از طریق این تحقیق، آن‌ها می‌توانند به کاهش انگ اعتیاد، درمان سریع‌تر آن و ایجاد برنامه‌های پیشگیری و درمان فردی برای افراد معتاد کمک کنند.
