انواع مختلفی از اختلالات خوردن وجود دارد که نباید آنها را با رفتارهای غذایی ناسالم اشتباه گرفت. رفتارهای غذایی ناسالم، شامل مواردی همچون خوردن در هنگام بیحوصلگی و خوردن مقدار زیادی میانوعده ناسالم در اواخر شب میباشد. اما اختلالات خوردن بسیار جدیتر هستند. رفتارهای غذایی ناسالم اغلب به عنوان بیماری تلقی نمیشوند اما، اختلالات خوردن، مانند پرخوری عصبی، شرایط پزشکی تشخیص داده شدهای هستند که باید اقداماتی در جهت درمان آنها صورت گیرد.
توجه به این نکته مهم است که اختلالات خوردن اغلب با رفتارهای غذایی نامنظم یا وسواسی شروع میشوند.
اختلالات خوردن که معمولا ناشی از رابطه اشتباه با غذا هستند، میتوانند همه چیز، از وزن یا تغذیه فرد گرفته تا سلامت روحی و جسمی او را تحت تاثیر قرار دهند.
این تصور که اختلالات خوردن به دلیل اینکه افراد میخواهند وزن خود را کاهش دهند رخ میدهند، اشتباه است. اگرچه گاهی اوقات این مساله دلیل اختلالات خوردن است، اما در موارد دیگر مشکل اساسی، مشکلات سلامت روان هستند.
اختلال خوردن نوعی بیماری روانی است که اگر به درستی به آن رسیدگی نشود، پیامدهای تهدیدکنندهای به دنبال دارد. درمان اختلال خوردن اغلب نیاز به مداخله متخصصان روانشناسی و پزشکی دارد. در بسیاری از موارد، بسته به ماهیت بیماری، مسیر بهبود میتواند طولانی و متنوع باشد.
بسیاری از مردم، دشواریِ درمان اختلالات خوردن را با چالش غلبه بر اعتیاد به مواد مخدر مقایسه میکنند. غلبه بر برخی از اختلالات خوردن، به خصوص بدون کمک حرفهای، میتواند بسیار چالش برانگیز باشد.
در ایالات متحده، حدود 10 میلیون مرد و 20 میلیون زن در مقطعی از زندگی خود دچار اختلال خوردن شدهاند. متاسفانه، بسیاری از مردم هنوز نمیدانند که این مشکل از کی شروع شده است و چه زمانی باید به متخصص مراجعه کنند.
تعریف دقیق اختلالات خوردن
اختلالات خوردن مجموعهای از شرایط روانی هستند که بر اساس عادات غذایی بسیار ناسالم طبقهبندی میشوند. این اختلالات معمولا با یک بیماری سلامت روان، وسواس به غذا، مسائل مربوط به تصویر بدن یا اختلال بدشکلی بدن شروع میشوند.
بسیاری از مردم به فکر داشتن یک رابطه سالم با غذا هستند، اما کسی که بعد از خوردن یک تکه پیتزای بیشتر احساس گناه میکند، لزوما دچار اختلال خوردن نیست.
بسیاری از انواع عمده اختلالات خوردن زمانی تشخیص داده میشوند که تاثیر قابل توجه و قابل اندازهگیری بر رفتار فرد داشته باشند. به عنوان مثال، اگر زمانی که گرسنه هستید به دلیل اینکه میخواهید وزن کم کنید از غذا خوردن پرهیز کنید یا بعد از خوردن غذا شروع به استفراغ کنید، این میتواند نشانه جدی آن باشد که شما در حال ابتلا به یک اختلال خوردن هستید.
اختلالات خوردن میتوانند افراد را در هر جنسیت و سنی تحت تاثیر قرار دهند. با این حال، اختلالات خوردن بیشتر در زنان جوان و نوجوانان گزارش شدهاند. تقریبا 13 درصد از جوانان تا سن 20 سالگی به یک اختلال خوردن دچار میشوند.
دلیل اختلالات خوردن
دانستن دلیل اصلی آغاز یک اختلال خوردن دشوار است. با این حال، کارشناسان معتقدند که عوامل مختلفی وجود دارد.
تحقیقات در مورد ژنتیک اختلالات خوردن نشان میدهد که اگر اعضای خانواده شما مشکلات مشابهی داشته باشند، ممکن است شانس بیشتری برای تجربه یک اختلال خوردن در شما وجود داشته باشد. مطالعات دوقلو و فرزندخواندگی شامل دوقلوهایی که در بدو تولد از هم جدا شدهاند و توسط خانوادههای مختلف به فرزندخواندگی گرفته شدهاند نشان میدهد که اگر یکی از دوقلوها دچار اختلال خوردن شود، دیگری نیز به احتمال 50 درصد به آن مبتلا خواهد شد.
ویژگیهای شخصیتی نیز میتوانند خطر ابتلا به اختلالات خوردن را افزایش دهند. خصوصیاتی مانند روانرنجوری، تکانشگری و کمالگرایی با نرخ بالاتری از اختلالات خوردن مرتبط هستند.
جالب است که برخی از اختلالات خوردن در فرهنگهایی که در معرض ایدهآلهای غربی شکل بدن قرار نگرفتهاند، تقریبا وجود ندارند. این ثابت میکند که رسانههایی که دنبال میکنیم (و ایدهآلهای تصویر بدن در اینترنت) میتوانند به مشکلات خوردن غذا دامن بزنند.
علاوه بر این برخی از کارشناسان عقیده دارند که تفاوت در ساختار مغز و زیست شناسی ممکن است با ایجاد اختلالات خوردن ارتباط داشته باشد. به طور خاص، سطوح دوپامین و سروتونین مغز از عوامل رایج در بروز اختلالات خوردن هستند.
انواع اختلالات خوردن
انواع مختلفی از اختلالات خوردن وجود دارد که اغلب بر اساس رفتارهایی که افراد درگیر با این شرایط از آن رنج میبرند تعریف میشوند. شایعترین انواع اختلالات خوردن به شرح زیر میباشند:
1. بیاشتهایی عصبی (آنورکسیا)
بی اشتهایی عصبی شناختهشدهترین اختلال خوردن در میان اکثر فرهنگها است. این بیماری اغلب در دوران جوانی و نوجوانی ایجاد میشود و زنان را بیشتر از مردان مبتلا میکند. افراد مبتلا به آنورکسیا، دید نامتناسبی نسبت به بدن و وزن خود دارند. آنها ممکن است حتی زمانی که به طور خطرناکی لاغر هستند، خود را دارای اضافه وزن ببینند.
علائم رایج بیاشتهایی عصبی عبارتند از:
- در مقایسه با افراد با سن و قد مشابه، به طور قابل توجهی کم وزن هستند
- خوردن را به طور وسواسگونه محدود کرده و کالریهای خود را میشمارند
- از افزایش وزن شدیدا میترسند و از آن جلوگیری میکنند
- دائما به دنبال یک تیپ بدنی ایدهآل هستند
- از خودشان تصویر مخدوشی دارند و عزتنفس آنها ضعیف است
افراد مبتلا به آنورکسیا اغلب با علائم وسواس فکری دست و پنجه نرم میکنند. به عنوان مثال، بسیاری از آنها درگیر افکار دائمی در مورد غذا هستند. دو زیرمجموعه برای آنورکسیا وجود دارد:
- محدودیت: افراد مبتلا به این بیماری از طریق ورزش زیاد، رژیم غذایی یا روزه گرفتن (عدم خوردن غذا) سعی در کاهش وزن دارند.
- پرخوری: این مدل از آنورکسیا شامل خوردن غذا و سپس خروج غذا از بدن از طریق مصرف ملینها، استفراغ، یا ورزش بیش از حد است.
بیاشتهایی عصبی میتواند به مرور زمان آسیبهای جدی از جمله ناباروری، شکنندهشدن موها و ناخنها و حتی نازک شدن استخوانها را به همراه داشته باشد. در موارد شدید، این بیماری ممکن است منجر به نارسایی مغز، قلب و چند عضو دیگر شود.
2. پرخوری عصبی (بولیمیا)
یکی دیگر از شناختهشدهترین انواع اختلالات خوردن، پرخوری عصبی است که معمولا در اوایل نوجوانی ایجاد میشود و زنان را بیشتر از مردان مبتلا میکند. افراد مبتلا به این بیماری اغلب در دورههای زمانی خاص، مقادیر زیادی غذا میخورند که به عنوان "پرخوری" شناخته میشود.
اپیزودهای پرخوری اغلب تا زمانی ادامه مییابد که فرد به طرز دردناکی سیر شود. سپس برای جبران کالری اضافی که مصرف میکنند، سعی میکنند با مصرف ملین، غذا نخوردن تنقیه و یا ورزش زیاد، غذا را از بدن خود پاکسازی کنند.
علائم این بیماری بسیار شبیه به علائم "آنورکسیا" است. با این حال، افراد مبتلا به بولیمیا به احتمال بیشتری وزن نسبتا طبیعی خود را حفظ میکنند. علائم رایج پرخوری عصبی عبارتند از:
- دورههای مکرر پرخوری یا ناتوانی در کنترل عادات غذایی
- دورههای مکرر استفراغ عمدی یا رفتارهای پاکسازی
- مسائل مربوط به عزتنفس تحت تاثیر وزن و شکل بدن
- ترس از افزایش وزن
عوارض جانبی پرخوری عصبی مانند گلودرد، پوسیدگی دندان و رفلکس اسید، اغلب با رفتارهای پاکسازی مرتبط هستند. در موارد شدید، پرخوری عصبی ممکن است باعث عدم تعادل الکترولیتی شود که منجر به حمله قلبی یا سکته میشود.
3. اختلال پرخوری (Binge Eating Disorder)
پرخوری که یکی از رایجترین انواع رفتارهای غذایی ناسالم، به ویژه در ایالات متحده، به حساب میآید، معمولا در اوایل بزرگسالی رخ داده و میتواند بر هر جنسیتی تاثیر بگذارد. افراد مبتلا به این اختلال علائمی مشابه افراد مبتلا به بولیمیا یا زیرگروه پرخوری در آنورکسیا دارند.
این افراد در مدت زمان کوتاهی مقدار زیادی غذا میخورند و نمیتوانند عادات غذایی خود را کنترل کنند. به علاوه هیچ تمایلی به محدودکردن کالری یا پاکسازی برای جبران پرخوری وجود ندارد. علائم مرتبط با این بیماری عبارتند از:
- خوردن مخفیانه و سریع مقادیر زیادی غذا
- احساس عدم کنترل در طول دورههای پرخوری
- احساس ناراحتی، گناه یا انزجار هنگام فکر کردن به رفتارهای غذایی
- عدم استفاده از رفتارهای پاکسازی مانند محدودیت کالری یا استفراغ
کسانی که از اختلالات پرخوری رنج میبرند اغلب ممکن است دچار چاقی یا اضافه وزن شوند. این مساله ممکن است احتمال بروز عوارض پزشکی مرتبط با وزن بالا مانند سکته مغزی، دیابت یا بیماری قلبی را افزایش دهد.
4. پیکا
پیکا شکل دیگری از غذا خوردن بیمارگونه است که شامل خوردن چیزهایی است که به طور معمول به عنوان "غذا" در نظر گرفته نمیشوند. افراد مبتلا به پیکا هوس مواد غیرغذایی مانند گچ، کاغذ، یخ و حتی خاک دارند. پیکا میتواند در هر جنسیت یا مرحله زندگی رخ دهد، اما بیشتر در کودکان، زنان باردار و کسانی که از اختلالات روانی رنج میبرند شایع است.
افراد مبتلا به پیکا در معرض افزایش خطر عفونت، مسمومیت، آسیبهای روده و کمبودهای تغذیهای هستند. از آنجا که ممکن است فرد وسوسه شود که مواد خطرناک بخورد، پیکا حتی میتواند خطر مرگ را نیز به همراه داشته باشد.
افرادی که مواد غیرغذایی را به دلیل باورهای فرهنگی یا مذهبی مصرف میکنند، پیکا در نظر گرفته نمیشوند.
5. اختلال غذایی اجتنابی
اختلال اجتنابی یا محدودکننده در مصرف غذا (ARFID)، اصطلاحی است که به دلیل عدم علاقه به غذا یا بیعلاقگی به رنگها، طعمها، بوها و بافتهای خاص استفاده میشود. اگرچه این وضعیت در کودکان شایعتر است، اما میتواند تا بزرگسالی نیز ادامه داشته باشد و بر هر جنسیتی تاثیر بگذارد.
علائم رایج ARFID عبارتند از:
- عادات غذایی که توانایی غذا خوردن در کنار دیگران را محدود میکند
- پرهیز یا محدود کردن مصرف غذا که ممکن است منجر به سوء تغذیه شود
- رشد ضعیف قد یا کاهش وزن
- کمبود مواد مغذی و وابستگی به مکملها
شایان ذکر است، این شرایط به معنای صرفا "بدغذا بودن" نیست. افراد مبتلا به ARFID در شرایط خاصی، قادر به خوردن نیستند.
6. اختلال نشخوار کردن
یک شکل جدیدتر از اختلالات خوردن، اختلال نشخوار است. این بیماری به شرایطی اطلاق میشود که در آن افراد غذایی را که قبلا جویده و بلعیدهاند را به بالا برمیگردانند و دوباره میخورند.
«نشخوار کردن» معمولا در 30 دقیقه اول پس از خوردن غذا اتفاق میافتد و برخلاف رفلاکس، یک رفتار ارادی است. این اختلال ممکن است در مراحل مختلف زندگی از جمله نوزادی، کودکی و بزرگسالی رخ دهد.
اگر نشخوار در مراحل اولیه زندگی رخ دهد و برطرف نشود، میتواند منجر به کاهش وزن و سوءتغذیه در مراحل بعدی زندگی شود. برخی از بزرگسالان مبتلا به این اختلال به دلیل نگرانی در مورد رفتارشان، غذاهایی که در جمع میخورند را محدود میکنند.
سایر رفتارهای غذایی مشکل ساز
- OSFED (سایر اختلالات مربوط به تغذیه یا خوردن): OSFED اصطلاحی است که برای اشاره به هر بیماری خوردن که در 6 نوع بالا مشخص نشده است، استفاده میشود.
- سندرم خوردن در شب: میل به خوردن بیش از حد، هنگام بیدار شدن در نیمه شب.
- اختلال پاکسازی: زمانی که افراد برای کنترل شکل یا وزن خود، از رفتارهای پاکسازیِ بدون پرخوری مرتبط با آنورکسیا یا بولیمیا استفاده میکنند.
- ارتورکسیا: اگرچه نام این بیماری اغلب در مطالعات علمی و رسانهها ذکر شده، اما هنوز به عنوان یک اختلال خوردن رسمی شناخته نشده است. افراد مبتلا به این عارضه تمرکز وسواسی بر تغذیه سالم دارند تا جایی که ممکن است سعی کنند کل گروههای غذایی را از رژیم خود حذف کنند. جالب اینجاست که افراد مبتلا به ارتورکسیا روی کاهش وزن تمرکز ندارند. در عوض، ارزش و هویت خود را اغلب به درکشان از آنچه که میخورند وابسته میدانند.
درک اختلال خوردن
اختلالات خوردن شرایط پیچیده سلامت روانی هستند که معمولا به مداخلات پزشکی و روانشناختی نیاز داشته و باید جدی گرفته شوند. بسیاری از رفتارهای ذکر شده در بالا در صورت عدم درمان میتوانند بسیار خطرناک باشند.
اگر در مورد خطر ابتلا به اختلالات خوردن نگران هستید، میتوانید با کمک آزمایش ژنتیک سلامت روان حنیفا و آزمایش ژنتیک تغذیه حنیفا در مورد آنچه که ژنهایتان درباره شما میگویند اطلاعات بیشتری کسب کنید. اختلالات خوردنی همچون آنورکسیا و پرخوری عصبی در این آزمایشها مورد بررسی قرار میگیرند. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان متوجه رفتارهای غذایی مشکلساز شدهاید، بسیار مهم است که فورا با پزشک خود صحبت کنید.